3 Dòng Họ Lớn Nhất Việt Nam? Lý Do Họ Nguyễn Chiếm Số đông? – họ nào nhiều nhất việt nam

Việt Nam có 54 dân tộc, trong đó có 14 họ thông dụng cùng rất nhiều họ lớn nhỏ khác. Vậy bạn biết họ nào nhiều nhất Việt Nam hay 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam là họ nào không?

Bạn đang xem: họ nào nhiều nhất việt nam

Việt Nam có 54 dân tộc, trong đó có 14 họ thông dụng cùng rất nhiều họ lớn nhỏ khác. Vậy bạn biết họ nào nhiều nhất Việt Nam hay 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam là dòng tộc nào không?

Trong Top 10 các họ thông dụng ở Việt Nam thì có họ Nguyễn, họ Lý, họ Phạm,… Trong số đó, 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam chiếm hơn phân nửa dân số Việt Nam.

Bề dày lịch sử của 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam sẽ là những điều vô cùng thú vị. Từ nguồn gốc tạo dựng, lịch sử phát triển cho đến hậu duệ của 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam. Toàn bộ sẽ được tiết lộ ngay nội dung dưới đây.

Cùng ReviewNao tìm hiểu những điều thú vị về Top 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam ngay nhé.

Họ Nguyễn (chiếm 38,4% dân số)

Nguyễn là họ của người Á Đông và là một trong 3 dòng tộc lớn nhất việt nam – chiếm khoảng 37,699 triệu người.

Theo nhiều cuộc điều tra dân số, Việt Nam có hơn 38,4% người Việt mang họ Nguyễn. Mức độ thông dụng của một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam này tương đối rộng rãi, được xếp thứ 4 trên toàn cầu.

 

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Chữ Nguyễn có nghĩa gốc là tên của một nhạc cụ thượng cổ được gọi là đàn nguyễn. Đàn nguyễn là một thứ nhạc cụ giống đàn nguyệt, nhưng có cần dài hơn.

Chữ Nguyễn được mượn cả âm lẫn nghĩa từ chữ Hán. Cách viết chữ Nguyễn trong chữ Nôm và chữ Hán đều giống nhau.

Lịch sử họ Nguyễn

Vào năm 1232, triều Lý suy vong, Nữ hoàng Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng mình là Trần Cảnh. Khi đó, thái sư Trần Thủ Độ đã bắt con cháu họ Lý đổi sang họ Nguyễn – một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam.

Bởi vì chữ Lý phạm húy do ông nội của Trần Cảnh (vua Trần Thái Tông) tên là Trần Lý. Còn nguyên nhân vì sao phải đổi sang họ Nguyễn thì đến nay vẫn chưa giải thích nào hợp lý.

Từ năm 457 đến thời Hồ Quý Ly ở vùng đất Hải Dương có huyện Phí Gia (cả huyện toàn là người họ Phí). Vào cuối đời nhà Lý và đời nhà Trần thì những người họ Phí này dần đổi sang họ Nguyễn Phí. Năm 1592, nhà Mạc suy tàn, con cháu họ Mạc cũng dần đổi từ họ Mạc sang họ Nguyễn.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Đến nhà Tây Sơn, Trần Quang Diệu chống lại Nguyễn Ánh. Sau đó con cháu Trần Quang Diệu bị trả thù kịch liệt. Con cháu phải đổi thành nhiều họ, trong đó có một số đổi thành họ Nguyễn.

Mãi đến sau này, trải qua thêm mấy triều đại nhà Nguyễn. Dần dần, theo thời gian số người họ Nguyễn ngày càng nhiều lên. Cho đến nay thì họ Nguyễn trở thành một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam

Một số dòng tộc Nguyễn có lịch sử lâu đời

Dòng tộc Nguyễn Sỹ

Thủy tổ của dòng tộc Nguyễn Sỹ là Nguyễn Sỹ Tích sinh vào năm 1600 thời chúa Nguyễn. Quê Nguyễn Sỹ Tích ở làng Thọ Hạc, Thanh Hóa sau đó di cư vào Cồn Lim (Thanh Lương) khai canh và lập ra làng Tú Viên. Ông được xem là thủy tổ của họ Nguyễn Sỹ ở Việt Nam.

Họ Nguyễn Sỹ là một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam. Các vị tiền nhân trong dòng tộc đều đỗ đạt học vị cao, làm quan văn võ ở triều đình.

Vào đời cụ Nguyễn Sỹ Duyên có tới 20 người đậu tiến sĩ, 4 người đỗ cử nhân đều là quan chức cao.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Dòng tộc Nguyễn Cảnh‎

Nguyễn Cảnh Chân (1355 – 1409) sinh ra vào thời Hậu Trần, triều đại phong kiến Việt Nam. Thời Hậu Trần, ông là danh tướng chống quân Minh. Ông cũng được xem là Thủy tổ của dòng Họ Nguyễn Cảnh tại Nghệ An.

Dòng tộc Nguyễn Cảnh‎ của ông là một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam, rất nổi tiếng ở Nghệ An. Trong họ có một người được phong Quốc công, 18 người được phong Quận công và 76 người được phong tước hầu.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Dòng tộc Nguyễn Phước (Nguyễn Phúc)

Nguyễn Phước hay còn được gọi là Nguyễn Phúc. Họ này là một nhánh của một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam và cũng là nhánh chính của hoàng tộc nhà Nguyễn.

Có 2 ý kiến về thủy tổ của họ Nguyễn Phước này. Ý kiến trước hết là Nguyễn Hoàng, vị chúa Nguyễn trước hết, người đặt nền tảng cho vương triều Nguyễn (1802 – 1945).

Ý kiến sót lại là Nguyễn Phúc Nguyên, vị chúa Nguyễn thứ hai của chính quyền Đàng Trong trong lịch sử Việt Nam (1613 – 1635).

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Một số người Việt Nam họ Nguyễn nổi tiếng

Người họ Nguyễn thời phong kiến

  • Nguyễn Trãi: Nhà quân sự, đại công thần khai quốc nhà Lê sơ, Danh nhân văn hóa toàn cầu.
  • Nguyễn Huệ: Nhà chính trị, nhà quân sự người Việt Nam, vị hoàng đế thứ 2 của Nhà Tây Sơn.
  • Nguyễn Hoàng: Vị chúa Nguyễn trước hết và là người đặt nền tảng cho vương triều Nguyễn.
  • Nguyễn Trung Ngạn: Ông là nhà chính trị, một đại thần có tài thời Trần.
  • Nguyễn Xí: Đại công thần khai quốc nhà Hậu Lê, thiên tài quân sự trong lịch sử Việt Nam.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Một số người Việt Nam họ Nguyễn nổi tiếng ở các ngành nghề

  • Nguyễn Du: Đại thi hào dân tộc, Danh nhân văn hóa toàn cầu.
  • Nguyễn Văn Cao: Nhạc sĩ, tác giả của Tiến quân ca, quốc ca của Việt Nam.
  • Nguyễn Tài Thu: Ông vua châm cứu, Thần thoại sống, Thần kim.
  • Nguyễn Kim: Ông tổ nghề khảm trai.
  • Nguyễn Lân: Giáo sư, Nhà giáo nhân dân, nhà biên soạn từ điển, Học giả của Việt Nam.
  • Nguyễn Thị Phương Thảo; Tỷ phú đô la, tỷ phú người Việt.
  • Nguyễn Đình Toàn: Nhà vô địch Đông Nam Á, vô địch châu Á và vô địch toàn cầu quyền Taekwondo.
  • Nguyễn Thúc Thùy Tiên: Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2021.
  • Nguyễn Trọng Hiền: Nhà Vật lý thiên văn.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Xem thêm:

Họ Trần (chiếm 12,1phần trămdân số)

Trần là một họ của người Đông Á và một số nơi khác trên toàn cầu. Xếp sau họ Nguyễn thì họ Trần đứng thứ 2 và là một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam.

Theo Wikipedia, họ Trần ở Việt Nam chiếm 12,1% – khoảng 11,897 triệu người. Cũng chính là một trong những dòng tộc lớn nhất Việt Nam.

Chữ Trần được viết theo dạng văn bản khải thư, mượn cả âm lẫn nghĩa của chữ Hán. Cách viết chữ Trần trong chữ Hán và chữ Nôm đều giống nhau.

 3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Họ Trần này có nguồn gốc ở Tần Châu, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc, thông dụng nhất tại miền Nam Trung Quốc. Một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam này cũng là họ thông dụng nhất tại Đài Loan chiếm khoảng 11% dân số nước này.

Theo lối chiết tự, chữ Trần là ẩn dụ của từ Đông 𝓐. Theo lịch sử Việt Nam ghi chép, một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam này đã từng 3 lần hạ gục quân Mông Nguyên.

Khí thế chiến tranh của một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam được gọi là “hào khí Đông A”. Khi đó hào khí Đông 𝓐 được xem như một biểu tượng của chí làm trai thời Trần.

Lịch sử họ Trần

Theo ghi chép, tổ tiên của một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam là nhà Trần là Trần Kinh. Trần Kinh là người ở Tần Châu, tỉnh Phúc Kiến, Trung Hoa. Ông sang Việt Nam vào khoảng năm 1110, thời vua Lý Nhân Tông (1072-1127).

Lúc đầu, ông cư trú và sinh sống bằng nghề chài lưới tại xã An Sinh, huyện Đông Triều. Sau đó, vì công việc làm ăn rồi chuyển dần vào Thiên Trường, Nam Định.

 3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Đời sau là Trần Hấp dời mộ tổ sang sinh sống tại Tam Đường, phủ Long Hưng, sau đó sinh ra đời thứ 3 là Trần Lý. Đời sau nữa Trần Lý sinh ra Trần Thừa, Trần Tự Khánh và Trần Thị Dung.

Trần Thừa là cha ruột của Trần Cảnh nên khi nhà Trần thành lập, ông được phong làm Trần Thái Tổ. Trần Cảnh là đời thứ 5 của một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam.

Nhà Trần tồn tại trong khoảng 174 năm từ năm 1226 đến năm 1400 và trải qua 13 đời vua. Trần Cảnh là vị hoàng đế trước hết của Hoàng triều Trần nước Đại Việt. Cũng từ đó, dòng tộc nhà Trần ngày càng hưng thịnh và phát triển ra nhiều chi nhiều nhánh lớn nhỏ khác nhau.

Cho đến ngày hôm nay, họ Trần vẫn là một trong những dòng tộc lâu đời nhất Việt Nam. Cũng như họ Trần chính là một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Người họ Trần nổi tiếng thời phong kiến

  • Trần Nhân Tông: 1 trong 14 vị người hùng tiêu biểu của dân tộc Việt Nam.
  • Trần Quốc Tuấn: Hưng Đạo đại vương – Tiết chế Quốc công.
  • Trần Quang Khải: Thượng tướng, Thái sư nhà Trần.
  • Trần Triệu Cơ: Công thần tạo dựng nhà Hậu Trần.
  • Trần Lựu: Tướng giỏi của Lê Lợi.
  • Trần Danh Ninh: Vị quan văn võ toàn tài thời Lê-Mạc.
  • Trần Danh Án: Trung thần trụ cột của nhà Lê-Mạc.
  • Trần Quang Diệu: Võ tướng tài giỏi của quân Tây Sơn.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Một số người họ Trần nổi tiếng ở các ngành nghề

  • Trần Trọng Kim: Nhà sử học, Thủ tướng của Đế quốc Việt Nam.
  • Trần Văn Hai: Chuẩn tướng, Tư lệnh Sư đoàn 7 bộ binh.
  • Trần Phú: Tổng bí thư trước hết của Đảng Cộng sản Việt Nam.
  • Trần Thanh Vân: Giáo sư Vật lý tại Pháp.
  • Trần Bạch Thu Hà: Giáo sư, nghệ sĩ nhân dân dương cầm Việt Nam.
  • Trần Văn Khê: Giáo sư âm nhạc dân tộc.
  • Trần Tiến (võ sư): Người sáng lập võ phái Thiếu Lâm nội gia võ thuật đạo Việt Nam.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Họ Lê (chiếm 10,3% dân số)

là họ của người Việt Nam và Trung Quốc, là một trong số 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam. Ở Trung Quốc họ Lê thông dụng ở miền nam như Quảng Đông, Hồng Kông,… Tại Việt Nam thì họ Lê phân bố rộng rãi trên cả nước.

Một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam có khoảng 10,112 triệu người mang họ Lê – chiếm hơn 10,3% dân số cả nước. Vì vậy họ Lê xếp thứ ba trong danh sách 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Chữ Lê của họ này nghĩa gốc là màu đen. Cũng là chữ Lê trong câu “Lê dân bách tính” nghĩa là “dân đen trăm họ” chứ không phải là chữ Lê trong “quả lê”.

Chữ Lê được viết theo dạng văn bản khải thư. Trong chữ Nôm thì chữ Lê mượn cả âm lẫn nghĩa của chữ Hán, cách viết chữ Lê trong chữ Hán và chữ Nôm cũng đều giống nhau.

Tại Trung Quốc có khá nhiều thuyết về nguồn gốc của họ Lê. Tuy nhiên họ Lê bên Trung Quốc được gọi là Cửu Lê, vốn có nguồn gốc từ họ Cửu Di. Do đó, họ Lê của người Trung Quốc vốn không thuần như họ Lê của người Việt Nam.

Lịch sử họ Lê

Trong bài tựa gia tộc phả của cụ Lê Đình Trân có viết: Họ Lê xuất phát từ thời vua Bàn Cổ. Ở nước Việt nam có họ Lê từ đời vua Đế Minh (cháu 3 đời vua Thần Nông).

Nhìn lại lịch sử Việt Nam qua các thời kỳ, sẽ thấy được họ Lê xuất hiện từ rất sớm. Họ Lê là một trong một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam.

Đại đa số các dòng tộc lâu đời nhất Việt Nam đều có bắt nguồn một triều đại trong lịch sử Việt Nam. Một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam là họ Lê cũng không ngoại lệ.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Theo sách Lễ hội và Danh nhân Lịch sử Việt Nam của tác giả Hà Hùng Tiến, An Dương Vương chính là tổ họ của một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam. Khi Thục Phán An Dương Vương lên ngôi và lập ra nước Âu Lạc thì một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam khởi đầu phát triển từ đấy.

Theo sử sách ghi chép, Thục Phán An Dương Vương vốn là người dòng tộc Lê ở Mỹ Đức. Khi cơ đồ nhà Hùng rơi vào tay Thục Phán vào năm 258 trước Công Nguyên.

Khi đó Thục Phán lên ngôi xưng là An Dương Vương, đổi tên nước thành Âu Lạc. Lấy Đông Kinh là kinh thành và xây thành Cổ Loa. Con cháu dòng Lê đại tộc, một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam cũng bắt nguồn từ đây.

Một số họ Lê lâu đời ở Việt Nam

Họ Lê Đột

Họ Lê Đột này xuất hiện từ thế kỷ thứ 9, được xem là tổ họ của 2 triều Tiền Lê và Hậu Lê. Dòng tộc Lê Đột là một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam.

Nguồn gốc của dòng tộc xuất hiện từ rất sớm trên quốc gia Đại Việt, vào khoảng hơn 1000 năm trước. Một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam này cũng là họ nắm giữ nhiều triều đại nổi tiếng trong lịch sử nước ta.

Theo nhiều tìm hiểu thì có đến 3 giả thuyết về tổ tiên dòng tộc Lê Đột. Giả thuyết trước hết thì tổ tiên của một trong 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam này từ ngoài Bắc di cư vào Thọ Xuân, Thanh Hóa.

Giả thuyết tiếp theo thì tổ tiên dòng tộc Lê Đột xa xưa định cư ở Đông Sơn, Thanh Hóa di cư dần về phía Tây Thanh Hóa theo sông Chu, sông Cầu chày. Giả thuyết cuối cùng thì tổ tiên dòng tộc Lê Đột là dân địa phương thuộc dòng Việt cổ.

Họ Lê thôn Phương La Đông

Họ Lê này thuộc Tam giang, Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh là một trong những họ Lê lâu đời nhất nước ta. Họ Lê này cũng chính là hậu duệ của Hoàng Đế Lê Trung Tông.

Theo lời của tộc trưởng Lê Bá Duyệt cho biết tới nay đã có 38 đời của dòng tộc ông sinh sống trên dải đất dọc sông Cầu này. Theo đó, con cháu Lê Hoàn cũng từng có mặt ở khu vực Ngã Ba Xà hơn 1000 năm nay.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Nhánh Lê Lợi

Theo sử sách thì nhánh họ Lê này đã lập nên nhà Hậu Lê. Triều đại có lịch sử dài nhất nước ta khi kéo dài đến 356 năm từ 1428 đến 1788.

Từ 3 chi nhỏ ở Lam Sơn, nhánh họ Lê này đã phát triển vô cùng tốt. Tính đến cuối thời Hậu Lê thì nhánh này đã phát triển liên tiếp 30 đời khoảng 143 gia đình.

Một số người họ Lê nổi tiếng

Người họ Lê nổi tiếng thời phong kiến

  • Lê Đại Hành: Người sáng lập nhà Tiền Lê, nước Đại Cồ Việt.
  • Lê Thái Tổ: Người sáng lập nhà Hậu Lê, nước Đại Việt.
  • Lê Thánh Tông: Vị vua của triều đại hưng thịnh nhất Việt Nam – Hồng Đức Thịnh Thế.
  • Lê Văn Thịnh: Thủ khoa trước hết trong lịch sử thi cử Việt Nam.
  • Lê Văn Linh: Khai quốc công thần nhà Hậu Lê.
  • Lê Chân: Nữ tướng thời Hai Bà Trưng.
  • Lê Văn Hưu: Nhà sử học đời nhà Trần.
  • Lê Quý Đôn: Nhà bác học thời Lê – Trịnh.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Một số người họ Lê nổi tiếng ở các ngành nghề

  • Lê Hồng Phong: Tổng bí thư thứ hai của Đảng Cộng sản Đông Dương.
  • Lê Trí Viễn: Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân.
  • Lê Văn Lan: Giáo sư sử học.
  • Lê Cung Bắc: Diễn viên, đạo diễn, nghệ sĩ ưu tú.
  • Lê Âu Ngân Anh: Hoa hậu Đại dương 2017.
  • Lê Huỳnh Đức: Huấn luyện viên bóng đá, cựu danh thủ bóng đá Việt Nam.
  • Lê Thanh Thản: Chủ tịch tập đoàn Mường Thanh.

3 dòng họ lớn nhất Việt Nam

Như vậy, họ Nguyễn, họ Trần và họ Lê là 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam. Tổng dân số của 3 dòng tộc này là hơn 59,7 triệu người, chiếm khoảng hơn 60% tổng dân số Việt Nam. Trong số 3 họ trên, bạn cảm thấy dòng tộc nào mạnh nhất Việt Nam?

Hãy để lại comment và chia sẻ với ReviewNao thêm những thông tin thú vị khác về 3 dòng tộc lớn Việt Nam này nhé.


Xem thêm những thông tin liên quan đến đề tài họ nào nhiều nhất việt nam

TOP DÒNG HỌ ĐÔNG NHẤT VIỆT NAM (TOP 1 CHIẾM 1/3 DÂN SỐ)

alt

  • Tác giả: BLV Hải Thanh History
  • Ngày đăng: 2022-01-01
  • Nhận xét: 4 ⭐ ( 2920 lượt nhận xét )
  • Khớp với kết quả tìm kiếm: BLVHảiThanh History FamilyLineInVietNam DòngHọViệtNam

    TOP DÒNG HỌ ĐÔNG NHẤT VIỆT NAM (TOP 1 CHIẾM 1/3 DÂN SỐ)

    NguyenDynasty TranDynasty ThựcDânPháp VietnamHistory HistoryOfFamilyLine HọNguyễn HọTrần HọLê ThếGiới ĐịaLý LịchSử MổBăng QuốcGia Dântộc ViệtNam VănHóa DuLịch ConNgười KỷLục XemGìHômNay Thếgiớiquanhta NhânVật CâuChuyện

Việt Nam có bao nhiêu họ? Gia phả các dòng tộc Việt Nam

  • Tác giả: supperclean.vn
  • Nhận xét: 3 ⭐ ( 3063 lượt nhận xét )
  • Khớp với kết quả tìm kiếm: Như tất cả chúng ta biết, Việt Nam có đến 54 dân tộc anh em cùng sinh sống. Vậy với số lượng dân tộc nhiều như vậy thì Việt Nam có bao nhiêu họ?

Dòng tộc lớn nhất Việt Nam? Vì sao dòng tộc Nguyễn lại xếp đầu danh sách

  • Tác giả: topz.vn
  • Nhận xét: 3 ⭐ ( 2109 lượt nhận xét )
  • Khớp với kết quả tìm kiếm: Đâu là 3 dòng tộc lớn nhất Việt Nam hiện tại. Sau họ Nguyễn thì còn những dòng tộc nào có dân số đông nhất. Cùng tìm hiểu

Danh sách các Dòng Họ ở Việt Nam. Họ nào nhiều nhất, đông nhất 2022

  • Tác giả: naototnhat.com
  • Nhận xét: 3 ⭐ ( 4129 lượt nhận xét )
  • Khớp với kết quả tìm kiếm:

Họ nào nhiều nhất ở Việt Nam – Kênh Top10BiAn.COM

  • Tác giả: top10bian.com
  • Nhận xét: 3 ⭐ ( 9688 lượt nhận xét )
  • Khớp với kết quả tìm kiếm: Họ nhiều nhất ở Việt Nam đa số nối liền với họ các họ vua thời Phong kiến Việt Nam. 14 dòng tộc chiếm khoảng 90% dân số của Việt Nam.

Việt Nam có bao nhiêu Họ

  • Tác giả: bannenbiet.com
  • Nhận xét: 5 ⭐ ( 9818 lượt nhận xét )
  • Khớp với kết quả tìm kiếm:

Các dòng tộc lớn nhất Việt Nam- Vì sao họ Nguyễn lớn nhất

  • Tác giả: vietkita.com
  • Nhận xét: 3 ⭐ ( 8506 lượt nhận xét )
  • Khớp với kết quả tìm kiếm: Chắc hẳn các bạn đã biết, đât nước Việt Nam ta gồm 54 dân tộc anh em, tuy nhiên người kinh lại chiếm đa số tới 88%. Đã khi nào bạn thắc mắc rằng Việt Nam có

Xem thêm các nội dung khác thuộc thể loại: giải trí