Tuyệt Tác Của Tự Nhiên Và Con Người – Ecohost Việt Nam – nhà thờ đổ hải lý

Nằm chông chênh bên bờ biển của xã Hải Lý, huyện Hải Hậu, Nam Định, ngôi nhà thờ đổ này là một tác phẩm độc nhất vô nhị mà thiên nhiên và loài người nơi đây tạo thành. Không chỉ có vẻ đẹp hoang vu cổ kính, ngôi nhà thờ còn mang nhiều giá trị về lịch sử, tôn giáo, văn hóa và cả môi trường nữa. Đây sẽ là nơi đến không thể thiếu được trong chuyến du lịch sinh thái của mình khi đến với vùng đất Nam Định này.

Nguồn gốc của tên gọi “nhà thờ đổ”

Tên gọi nhà thờ đổ là tên gọi dân dã mà người dân và khách du lịch gần xa dùng để chỉ dấu vết còn sót lại ngày nay của nhà thờ họ trái tim Chúa, được xây dựng từ thế kỉ XIX. Sau một thời gian dài đương đầu với tự nhiên, với sự xâm thực của biển, người dân đã 3 lần xê dịch nhà thờ vào sâu trong đất liền nhưng vẫn bị tàn phá và chỉ còn để lại dấu vết như ngày ngày hôm nay

Nhà thờ có từ năm 1877 thuộc làng chài xương điền, là kết quả của quá trình quai đê lấn biển của nhân dân từ những năm đầu thế kỉ 18, ban đầu được xem là “ cồn cát bể”. Cùng với quá trình khai phá mở đất, lấn biển, đời sống tín ngưỡng tôn giáo của nhân dân cũng được phát triển. Nhà thờ Trái tim Chúa xây dựng lần thứ nhất còn đơn sơ, thanh mảnh và được lợp bằng cỏ bối.
Từ thập kỉ thứ hai của thế kỉ XX, khu “cồn cát bể” đã rơi vào tình trạng biển tiến biển thoái nhanh chóng do đê biển được đào đắp bằng đất nên không chịu được với sóng dữ và xâm thực biển. Vì vậy 40 năm sau khoảng thời gian xây dựng nhân dân nơi đây đã phải di chuyển nhà thờ Trái tim vào sâu phía trong khoảng 3000m so với vị trí cũ.

Năm 1971 nhân dân đã bắt tay vào xây dựng tái thiết nhà thờ giáo họ Trái tim lần thứ 2 với bản thiết kế của một thiết kế sư người Pháp ( chính là chứng tích nhà thờ và tháp chuông hiện tại).. Trong quá trình sử dụng với sự xâm lấn không ngừng của biển, sự khắc nghiệt của thời tiết, giáo dân phải tu bổ nhiều lần nhưng sau 78 năm(1927-2005), cùng với một số nhà thờ khác trong khu vực, giáo họ Trái tim Chúa phải di chuyển vào trong nội địa lần thứ 3, để lại nhà thờ cũ nằm chông chênh bên bờ biển.
Năm 2005, cơn lốc số 7 với sức tàn phá lớn đã phá hủy toàn tuyến đê bao phía ngoài, “xóa sổ” ngôi làng chài dọc bờ biển Xương Điền-Văn Lý, nhiều công trình bị phá đổ nhưng riêng nhà thờ bị bỏ hoang này vẫn còn tháp chuông và nền nhà thờ tuy không còn nguyên vẹn và một phần tường phía bắc của nhà thờ như hiện tại.

Vẻ đẹp và giá trị to lớn của nhà thờ

Không chỉ đơn giản mang vẻ đẹp của thiết kế, sự hoang vu, nguy nga bên bờ biển thơ mộng, ngôi nhà thờ này còn mang giá trị lịch sử, là minh chứng cho sự trường tồn của đạo Công Giáo tại địa phương, sự khắc nghiệt của tự nhiên cũng như mang tính giáo dục về thay đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

Nhà thờ được thiết kế bởi thiết kế sư người Pháp nên có cấu trúc hiện đại, nhiều hoa văn trang trí tỉ mỉ theo phong thái châu u, công phu đẹp mắt. Ngoài ra còn tồn tại kết cấu vững bền với những cửa vòm mềm mại, uyển chuyển. Những trụ cột cao đỡ lấy toàn thể thiết kế. Nếu ngắm kỹ chắc rằng sẽ thấy trên từng hàng rào đều được khắc họa cụ thể với những nét hoa văn trổ tài tôn giáo cũng như muốn về cuộc sống tươi đẹp, hạnh phúc.
Nhưng do sóng gió của biển đã và đang phá hủy, bào mòn công trình thiết kế của nhà thờ đổ. Các hoa văn, thiết kế bên trong nhà thờ đã bị phai mòn. Gạch xây đã bị lộ rõ sau thời gian bị vỡ vữa… Cây cỏ, rêu phong mọc trên những hàng rào của nhà thờ. Vết tích ngày nay trơ trọi, hoang vu như ốc đảo, trước sự bao quanh của nước biển, nhưng vẫn toát lên vẻ đẹp của riêng mình. Ngoài ra tháp chuông của nhà thờ được ví như ngọn hải đăng để người dân nhận ra dấu hiệu cho thuyền vào bờ mỗi khi ra khơi.

Tháp chuông nhà thờ đổ cũng là chứng tích duy nhất ở Việt Nam và hiếm gặp trên toàn cầu đang được tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Nam Định, huyện Hải Hậu và các nhà khoa học quan tâm nhằm mục đích tìm hiểu khoa học, giáo dục về môi trường, ứng phó với thay đổi khí hậu và phát triển du lịch sinh thái cộng đồng.

Trong quá trình địa phương tiến hành công tác bảo tồn chứng tích và xây dựng quy hoạch khu du lịch sinh thái và chứng tích thay đổi khí hậu đã có nhiều tổ chức cá nhân về tham quan, thăm dò tìm hiểu, chụp hình, quay phim như phim tài liệu “ Kè chắn sóng” được phát trên VTV4, một số bộ phim truyền hình “ hôn nhân trong ngõ hẹp”,… Nơi đây đang trở thành một điểm thu hút khách du lịch tới bờ biển Hải Lý nhất là thanh niên bởi thiết kế đẹp, lạ mắt hoang vu, cổ kính của tháp chuông.

Ủy ban nhân dân huyện Hải Hậu vừa có đề án Quy hoạch 20ha bờ biển Hải Lý để làm khu du lịch chứng tích thay đổi khí hậu và sinh thái môi trường biển, ghi nhận những công lao to lớn của nhân dân trong quá trình quai đê lấn biển, chống biển xâm thực bảo vệ sản xuất trong hàng trăm năm qua, đồng thời tuyên truyền cho cộng đồng bảo vệ môi trường sống.

Những trải nghiệm khó quên

Vẻ đẹᴘ hoang vu bên cạnh cuộͼ sống mưu sinh củα những ngườι dân chàι cầи cù, chất pháͼ giữa thiên nhiên thanh bình mang lạι những cảɱ giáͼ mới lạ cho khách du lịch ghé thăm.

Một que kem ngọt mát và một bức hình tuyệt đẹp dưới tia nắng hoàng hôn cùng với những gợn sóng vỗ hợp vào vẻ đẹp của ngôi nhà thờ chắc rằng là những gì bạn và gia đình thèm muốn cho chuyến du ngoạn của mình.

Biển Nam Định nổi tiếng với nhiều hải sản,mùa biển từ tháng 11 trở đi là thời điểm mà ngư dân thu hoạch được nhiều( theo lời của bác ngư dân nhiều kinh nghiệm). Có rất nhiều đặc sản nổi tiếng biển như cua, ghẹ, tôm (tôm he, tôm thuyền, tôm đanh, tôm rảo), cá khoai, mực… Tuy không to nhưng tươi, ngon do người dân đánh bắt gần bờ, sáng đi, chiều về. Ở đây cá cơm hay còи gọι là cá trổng có rất nhiều. Cá dùng để làɱ nướͼ mắɱ rất ngon. Khách du lịch có thể mua hải sản ngay trên bờ biển, nhờ người dân nấu và thưởng thức ngay trên bãi cát.

Nhà thờ với vẻ đẹp hoang vu, đẹp từ gần, xa khi rạng đông cũng như hoàng hôn nên còn rất thích phù hợp với việc chụp hình. Thời gian chụp hình nhà thờ đổ đẹp nhất là rạng đông (khoảng 5h) và hoàng hôn (khoảng 18h). Tất cả chúng ta có thể dậy sớm vào buổi sáng, chụp rạng đông và xem cảnh kéo lưới, cũng như để hiểu hơn cuộc sống người dân làng chài.

Đến nhà thờ đổ bằng cách nào?

Để đến nhà thờ đổ, từ Hà Nội, khách du lịch đi theo quốc lộ 1A, rẽ vào quốc lộ 21, về tp Nam Định, qua cầu Đò Quan, hỏi đường về huyện Hải Hậu. Đến trung tâm huyện (cầu Yên Định), khách du lịch hỏi đường ra thị xã Cồn (cách cầu Yên Định khoảng 8 km). Ở đây, có biển hướng dẫn (phía bên trái): Văn Lý 3 km. Đi theo biển hướng dẫn, hỏi đường đến nhà thờ đổ.
Nếu đi ôtô khách, khách du lịch đón xe ở bến Giáp Bát, đi chuyến Hà Nội – Nam Định – thị xã Cồn (hoặc Thịnh Long). Xuống xe, bắt xe ôm vào khu Nhà thờ đổ (3km).

Có thể nói dấu vết nhà thờ đổ ở bờ biển xã Hải Lý là một trong những công trình tiêu biểu ở Nam Định cũng như ở Việt Nam, mang trong mình vẻ đẹp và nhiều ý nghĩa về tự nhiên cũng như nhân văn.
Chứng tích nhà thờ đổ minh chứng cho sự kiên định của tự nhiên cũng như loài người trước thay đổi môi trường cũng như tượng trưng cho niềm tin của đạo Đạo công giáo, luôn vững vàng cho dù trải qua sự khắc nghiệt của tự nhiên, của cuộc sống. Và sẽ quả thật bạn sẽ tiếc nuối nếu về Nam Định mà không ghé thăm bờ biển xinh tươi cùng chứng tích nhà thờ đổ vô tiền khoáng hậu này.