Dân tộc là gì? Phân tích những đặc trưng cơ bản của dân tộc? – đặc điểm của dân tộc việt nam

Vấn đề về dân tộc lúc nào cũng là vấn đề trọng yếu của bất kỳ quốc gia nào. Đây được xem là kế sách nhằm phát triển trí não dân tộc của một quốc gia, nhờ đó phát triển nền kinh tế – xã hội trong nước.

1. Dân tộc là gì?

Cho đếи nay, kháι niệɱ dân tộͼ đượͼ hiểu theo nhiều nghĩα kháͼ nhau, trong đó có hai nghĩα đượͼ dùng phổ biếи nhất:

Một là, dân tộͼ chỉ một cộng đồng ngườι có mốι liên hệ chặt chẽ và bềи vững, có sinh hoạt kinh tế chung, có ngôn ngữ riêng và những nét văn hóα đặͼ thù, xuất hiệи sau bộ lạͼ, bộ tộͼ. Vớι nghĩα này, dân tộͼ là một bộ phậи củα quốͼ gia – quốͼ gia nhiều dân tộͼ.

Hai là, dân tộͼ chỉ cộng đồng ngườι ổи định hợρ thành nhân dân một nướͼ, có lãnh thổ, quốͼ gia, nềи kinh tế thống nhất, quốͼ ngữ chung và có ý thứͼ về sự thống nhất quốͼ củα mình, gắи bó vớι nhau bởι lợι ίch chính trị, kinh tế, truyềи thống, văn hóα và truyềи thống đấu tranh chung suốt quá trình lịch sử lâu dàι dựng nướͼ và giữ nướͼ. Vớι nghĩα này, dân tộͼ là toàи bộ nhân dân củα quốͼ gia đó – quốͼ gia dân tộͼ.

Khái niệm “dân tộc” thông thường được dùng để chỉ hầu như toàn bộ các hình thức cộng đồng người (bộ lạc, bộ tộc, tộc người, dân tộc). Ta cần phân biệt “dân tộc” theo nghĩa rộng này với “dân tộc” theo nghĩa khoa học: Dân tộc là hình thức cộng đồng người cao hơn các hình thức cộng đồng trước đó, kể cả bộ tộc.

Cũng như bộ tộc, dân tộc là cộng đồng người nối liền với xã hội có giai cấp, có nhà nước và các thể chế chính trị. Dân tộc có thể từ một bộ tộc phát triển lên, song đa số trường hợp được tạo dựng trên nền tảng nhiều bộ tộc và tộc người thống nhất lại. Từ hình thức cộng đồng trước dân tộc phát triển lên dân tộc là một quá trình vừa có tính liên tục vừa có tính nhảy vọt lớn.

Dân tộc có những dấu hiệu giống bộ tộc, song có những đặc trưng mới phân biệt với bộ tộc. Mặc dù vậy, trong nhiều trường hợp, sự phân biệt giữa dân tộc và bộ tộc không phải đơn giản so với khoa học lịch sử.

Vấn đề cần lưu ý trước tiên là, nếu như ở bộ tộc, các mối liên hệ cộng đồng còn tương đối yếu ớt, lỏng lẻo thì dân tộc là cộng đồng người thống nhất hơn, ổn định và kiên cố hơn nhiều.

Sở dĩ như vậy vì dân tộc được tạo dựng trong thời gian rất lâu dài, trải qua nhiều thử thách của lịch sử. Mặt khác do dân tộc được tạo dựng và củng cố trên nền tảng mới, này là các mối liên hệ kinh tế được tạo dựng trong một thị trường thống nhất, rộng lớn: thị trường dân tộc.

Sự thống nhất kinh tế của cộng đồng được củng cố bằng thiết chế chính trị mới là các nhà nước tập quyền. Dân tộc hiện đại là quốc gia dân tộc.

Xem thêm: Phân tích những quan niệm cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc

Như vậy, dân tộc là cộng đồng người ổn định, tạo dựng trong lịch sử, tạo lập một quốc gia, trên nền tảng cộng đồng kiên cố về: lãnh thổ quốc gia, kinh tế, từ ngữ, truyền thống, văn hoá, dấu hiệu tâm lí, ý thức về dân tộc và tên gọi của dân
tộc. Khái niệm được hiểu :

– Các thành viên cùng dân tộc sử dụng một từ ngữ chung (tiếng mẹ đẻ) để giao tiếp nội bộ dân tộc. Các thành viên cùng chung những dấu hiệu sinh hoạt văn hoá vật chất, văn hoá trí não, tạo ra bản sắc văn hoá dân tộc.

– Dân tộc được hiểu theo nghĩa cộng đồng quốc gia dân tộc, là một cộng đồng chính trị – xã hội, được chỉ đạo bởi một nhà nước, thiết lập trên một lãnh thổ chung, như: dân tộc Việt Nam, dân tộc Trung Hoa.

Dân tộc trong tiếng Anh là Ethnic

2. Phân tích những đặc trưng cơ bản của dân tộc:

Dân tộc là một khối cộng đồng người ổn định được tạo dựng trong lịch sử, dựa trên nền tảng cộng đồng về từ ngữ, lãnh thổ, kinh tế và tâm lý, dấu hiệu trong cộng đồng văn hóa. Dân tộc là sản phẩm của quá trình vận động phát triển của xã hội loài người từ thị tộc, bộ lạc, bộ tộc, dân tộc. Dân tộc có những đặc trưng đa số sau đây:

Thứ nhất, dân tộc là một cộng đồng về từ ngữ.

Ngôn, ngữ là dụng cụ giao tiếp xã hội, trước hết là dụng cụ giao tiếp trong cộng đồng (thị tộc, bộ lạc, bộ tộc, dân tộc). Các thành viên của một dân tộc có thể dùng nhiều từ ngữ trong giao tiếp với nhau. Có một số từ ngữ được nhiều dân tộc sử dụng. Điều trọng yếu là mỗi dân tộc có một từ ngữ chung thông nhất mà các thành viên của dân tộc coi này là tiếng mẹ đẻ của họ. Tính thống nhất trong từ ngữ dân tộc trổ tài trước hết ở sự thống nhất về cấu trúc ngữ pháp và kho từ vựng cơ bản. Từ ngữ của một dân tộc trổ tài đặc trưng đa số của dân tộc đó.

Thứ hai, dân tộc là một cộng đồng về lãnh thổ.

Xem thêm: Đại đoàn kết dân tộc là gì? Nội dung, vai trò và ý nghĩa của đại đoàn kết dân tộc?

Mỗi dân tộc có lãnh thổ riêng thống nhất, không bị chia cắt. Lãnh thổ dân tộc bao gồm cả vùng đất, vùng trời, vùng biển, hải đảo thuộc chủ quyền của quốc gia dân tộc. Trong trường hợp quốc gia có nhiều dân tộc, lãnh thổ quốc gia gồm lãnh thổ của các dân tộc thuộc quốc gia ấy hợp thành. Phạm vi lãnh thổ dân tộc tạo dựng trong quá trình lịch sử lâu dài. Chủ quyền quốc gia dân tộc về lãnh thổ là một khái niệm xác nhận, thường được thể chế hóa thành pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế. Thực tiễn lịch sử có những trường hợp bị chia cắt tạm thời, nhưng không thể căn cứ vào này mà cho rằng cộng đồng ấy đã bị chia thành hai hay nhiều dân tộc khác nhau. Đương nhiên sự chia cắt này là một thử thách so với tính kiên cố của một cộng đồng dân tộc.

Cộng đồng lãnh thổ là đặc trưng trọng yếu không thể thiếu được của dân tộc. Lãnh thổ là địa phận sinh tồn và phát triển của dân tộc, không có lãnh thổ thì không có khái niệm tổ quốc, quốc gia.

Thứ ba, dân tộc là một cộng đồng về kinh tế.

Từ các cộng đồng người nguyên thủy chuyển sang bộ tộc, yếu tố link cộng đồng dựa trên quan hệ huyết thống dần dần bị suy giảm, vai trò của nhân tố” kinh tế – xã hội ngày càng tăng. Đây là nhu cầu hoàn toàn khách quan trong đời sống xã hội. Những mối liên hệ kinh tế làm tăng tính thống nhất, ổn định, kiên cố của cộng đồng người sống trong một lãnh thổ rộng lớn. Những mối liên hệ kinh tế thường xuyên và mạnh mẽ nhất là mối liên hệ thị trường đã làm tăng tính thông nhất, tính ổn định, kiên cố của cộng đồng người đông đảo sống trong lãnh thổ rộng lớn. Thiếu sự cộng đồng chặt chẽ, kiên cố về kinh tế thì cộng đồng người chưa phải là dân tộc.

Thứ tư, dân tộc là một cộng đồng về văn hóa, tâm lý, tính cách…

Văn hóa là yếu tố vô cùng quan trọng của sự link cộng đồng. Văn hóa dân tộc mang nhiều sắc thái của các địa phương, các sắc tộc, các tập đoàn người song nó vẫn là một nền văn hóa thông nhất không bị chia cắt. Tính thống nhất trong phong phú là đặc trưng của văn hóa dân tộc. Văn hóa dân tộc tạo dựng trong quá trình lâu dài của lịch sử, hơn bất kể yếu tố’ nào khác, tạo ra sắc thái riêng phong phú, phong phú của từng dân tộc. Mỗi dân tộc có một nền văn hóa riêng để phân biệt dân tộc này với dân tộc khác. Văn hóa của mỗi dân tộc không thể phát triển, nếu không giao lưu văn hóa với các dân tộc khác. Mỗi dân tộc có tâm lý, tính cách riêng. Để nhận ra tâm lý, tính cách của mỗi dân tộc phải thông qua sinh hoạt vật chất, sinh hoạt trí não của dân tộc ấy, đặc biệt thông qua phong tục, tập quán, tín ngưỡng, đời sống văn hóa.

Những đặc trưng trên có quan hệ biện chứng thúc đẩy qua lại lẫn nhau, kết phù hợp với nhau một cách chặt chẽ trong lịch sử tạo dựng, phát triển cộng đồng dân tộc. Trong số đó cộng đồng về kinh tế có vai trò quyết định so với dân tộc. Các đặc trưng khác có vai trò nhất định so với quá trình tạo dựng, phát triển dân tộc.

Tìm hiểu vấn đề dân tộc hiện tại có vai trò to lớn so với sự phát triển của loài người, của mỗi quốc gia dân tộc. Dân tộc không chỉ là sản phẩm của sự phát triển kinh tế, văn hóa xã hội mà đang là động lực của sự phát triển của mỗi quốc gia trong thời kì ngày nay, thời kì quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. Hợp tác và hội nhập là xu thế khách quan so với mỗi quốc gia dân tộc trên toàn cầu, song không vì vậy mà làm mất đi bản sắc với những đặc trưng phong phú của dân tộc mình. Với ý nghĩa đó, việc quán triệt quan niệm của Đảng ta về xây dựng mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên toàn cầu và giữ gìn bản sắc của các dân tộc hiện tại là vấn đề đưa ra hết sức thiết yếu so với mỗi dân tộc.

Xem thêm: Dân tộc thiểu số là gì? Những dân tộc nào được gọi là dân tộc thiểu số?

3. Dấu hiệu các dân tộc ở Việt Nam:

Đại gia đình dân tộc Việt Nam thống nhất hiện có 54 dân tộc anh em, dân số giữa các dân tộc không đều nhau. Cộng đồng dân tộc Việt Nam hiện tại là kết quả của một quá trình tạo dựng và phát triển lâu dài trong lịch sử.

Từ đó nhất định: Theo các tài liệu chính thức, nước ta có 54 dân tộc được tạo dựng và phát triển lâu dài trong lịch sử. Dân tộc Kinh (Việt) là dân tộc đa số, chiếm hơn 85,7% dân số. Trong các dân tộc thiểu số, quy mô dân số cũng có sự chênh lệch đáng kể. Tuy số dân có sự chênh lệch đáng kể, nhưng các dân tộc luôn luôn coi nhau như anh em một nhà, quý trọng, thương yêu đùm bọc và gắn bó với nhau, chung sức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

– Các dân tộc trên quốc gia ta có truyền thống đoàn kết

– Các dân tộc ở Việt Nam cư trú xen kẽ nhau

– Các dân tộc thiểu số ở nước ta đa số cư trú trên các vùng rừng núi, biên giới, có vị trí trọng yếu

– Các dân tộc ở Việt Nam có trình độ phát triển kinh tế – xã hội không đều nhau

– Nền văn hóa Việt Nam là nền văn hóa thống nhất trong phong phú, mỗi dân tộc anh em có những giá trị và sắc thái văn riêng

– Việt Nam có một phòng ban đồng bào dân tộc thiểu số theo các tôn giáo khác

Xem thêm: Đoàn kết là gì? Nghị luận về sức mạnh của trí não đoàn kết?

Đồng đẳng dân tộc là quyềи thiêng liêng củα cáͼ dân tộͼ trong mốι quan hệ giữα cáͼ dân tộͼ. Cáͼ dân tộͼ hoàи toàи bình đẳng có nghĩα là: cáͼ dân tộͼ lớи hay nhỏ không phân biệt trình độ cao hay thấρ đều có nghĩα vụ và quyềи lợι ngang nhau, không một dân tộͼ nàσ đượͼ giữ đặͼ quyềи đặͼ lợι và đi άρ bứͼ dân tộͼ kháͼ. Trong một quốͼ gia nhiều dân tộͼ, quyềи bình đẳng giữα cáͼ dân tộͼ phảι đượͼ pháρ luật bảσ vệ ngang nhau; khắͼ phụͼ sự chênh lệch về trình độ phát triểи kinh tế, văn hóα giữα cáͼ dân tộͼ lịch sử để lạι. Thựͼ hiệи quyềи bình đẳng giữα cáͼ dân tộͼ là cơ sở thựͼ hiệи quyềи dân tộͼ tự quyết và xây dựng mốι quan hệ hợρ táͼ, hữu nghị giữα cáͼ dân tộͼ.