một di sản Kiến trúc hiện đại, nơi lưu giữ ‘hồn nơi chốn’ và ký ức tuổi trẻ Hà Nội – cung văn hóa thiếu nhi

Cũng như Văn Miếu Quốc Tử giám hay Nhà hát lớn, Cung thiếu nhi Hà Nội là một thiết chế văn hoá trọng yếu, mỗi công trình đánh dấu một thời kỳ lịch sử của Hà Nội – thời kỳ hiện đại Việt Nam. Với một từ ngữ thiết kế hoàn toàn khác biệt với hai công trình văn hoá kia, Cung xứng đáng là di sản đại diện cho thời kỳ lịch sử mà nó ra đời. Tuy nhiên gần đây, Hà Nội khởi công dự án cung thiếu nhi, nhiều người lo ngại Cung thiếu nhi có bề dày lịch sử hơn nửa thế kỷ sẽ không đang là ngôi nhà văn hóa của thiếu nhi Hà Nội nữa. Là người có nhiều năm tìm hiểu và trằn trọc về công trình Cung thiếu nhi Hà Nội, PGS.TS.KTS Phạm Thuý Loan, đại diện Docomomo Vietnam (1) đã có nội dung chia sẻ với độc giả về vấn đề này. Tạp chí Thiết kế trân trọng giới thiệu!

Tháng 10 năm 2015, tôi là đại diện Việt Nam tham gia hội thảo khởi động Chương trình tìm hiểu về Thiết kế hiện đại Đông Nam Á tại Tokyo, Nhật Bản. Chương trình được gọi tên là mASEANa (2) với sự tham gia của hơn 50 đại biểu tới từ các nước ĐNÁ, Nhật Bản, Đài Loan, Hồng Kông, có cả chủ tịch Docomomo International (3) – giáo sư Ana Tostoe, và rất nhiều các học giả, nhà tìm hiểu về thiết kế hiện đại ở nhiều nước trên toàn cầu. Trong 10 kiến trúc hiện đại của Việt Nam được chúng tôi lựa chọn để giới thiệu với bạn thân quốc tế lúc đó có công trình Cung Thiếu Nhi Hà Nội (Cung TNHN). Với hàng trăm thiết kế hiện đại ở các nước được giới thiệu trong hội thảo, cung TNHN đã thu được sự lưu ý đặc biệt. Ngay sau đó, đại diện quỹ văn hoá – giáo dục Getty (4)(Getty Foundation) của Mỹ – một tổ chức uy tín hàng đầu trên toàn cầu tài trợ cho các hoạt động tìm hiểu, bảo tồn văn hoá – văn nghệ, đã chủ động tiếp cận tôi và nói rằng “Cung thiếu nhi Hà Nội của các bạn là một công trình rất ấn tượng. Tôi nghĩ bạn nên chuẩn bị hồ sơ gửi đến quỹ Getty để nhận được những hỗ trợ về kỹ thuật và tài chính”. Trong chương trình ‘Keep It Modern’ dành riêng cho các công trình thiết kế Thế kỷ XX, Quỹ Getty hàng năm sẽ lựa chọn 10 công trình thiết kế hiện đại rực rỡ từ toàn bộ các Châu lục trên Toàn cầu, tài trợ kinh phí và trợ giúp kỹ thuật để thực hiện tìm hiểu và các hoạt động bảo tồn nhằm nâng cao nhận thức chung của toàn toàn cầu về giá trị, ý nghĩa lịch sử, kỹ thuật, công nghệ và tư tưởng của các công trình thiết kế hiện đại này; đồng thời qua những cases rõ ràng để chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn về tìm hiểu, bảo tồn và quản lý các công trình đó.

Sau hội thảo quốc tế và cuộc trao đổi quý hiếm đó, về nước, tôi đã vô cùng hứng thú và khẩn trương bắt tay vào công tác chuẩn bị hồ sơ về Cung TN HN để trình lên Getty. Với riêng cá nhân tôi, cung thiếu nhi Hà Nội không có gì xa lạ, thậm chí là quá thân thuộc vì tôi có cả một tuổi thơ sinh hoạt câu lạc bộ mỹ thuật ở Cung (khoảng từ những năm 1984 đến 1990) và ‘lê la’ hết mọi ‘xó xỉnh’ của ‘toà lâu đài văn hoá tuổi thơ’ đó. Gắn bó cùng tôi trong việc chuẩn bị hồ sơ có KTS Trương Ngọc Lân (thuộc ĐHXD) người nâng cao về lịch sử thiết kế, KTS Nguyễn Hà (ͼ.ty Arb East – Thuỵ sĩ) và một số anh em đồng nghiệp khác; và một người cực kỳ trọng yếu không thể không nhắc đến, này là KTS Lê Văn Lân (5), tác giả thiết kế, cũng chính là Tổng công trình sư của ngày đó của công trình.

Hồ sơ ban đầu của Cung Thiếu nhi Hà Nội đã được chuẩn bị xong và gửi sang quỹ Getty vào cuối tháng 12/2015, và nó nhanh chóng được mang vào danh sách ngắn (short-list) để tiếp tục vào vòng tiếp theo. Để các bạn có thêm các thông tin về Cung và tác giả, chúng tôi xin chia sẻ những nội dung chính trong hồ sơ đã được chuẩn bị và gửi đến quỹ Getty như sau:

Thông tin chung về công trình

• Tên công trình: Cung Thiếu nhi Hà Nội
• Năm thiết kế: 1974
• Năm hoàn thiện xây dựng: 1976
• Vị trí: 36 – 38 Lý Thái Tổ, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội
• Tính năng công trình: Nơi tổ chức các lớp học, các câu lạc bộ văn hóa văn nghệ thể dục thể thao cho thiếu niên nhi đồng tp, với hơn 60 năm hoạt động
• Đơn vị quản lý: Thành đoàn Hà Nội, thuộc UBND Hà Nội
• Diện tích khu đất: 1,2ha
• Cung bao gồm 3 khối công trình:
  • Khối hành chính (tòa nhà Pháp cổ đã có sẵn trên khu đất)
  • Khối nhà tính năng 5 tầng (dành riêng cho các lớp học, các CLB, tổng diện tích sàn 7000m2)
  • Nhà hát 520 chỗ (rạp Khăn quàng đỏ)

1. Giới thiệu về KTS thiết kế công trình

Tác giả công trình là KTS Lê Văn Lân (5), sinh ngày 20 – 2 – 1938. Ông tốt nghiệp lớp Thiết kế. – Xây dựng (trước nhất) tại Đại học Bách Khoa Hà Nội – tiền thân của Đại học Xây dựng (sau thời điểm được tách ra từ ĐH bách khoa), ra trường năm 1959. Năm 1960 ông công tác tại Cục thiết kế gia dụng, và tại cục Quy hoạch đô thị và nông thôn, thuộc Bộ Xây dựng.

Năm 1961 ông thực tập tại Moscow về quy hoạch; Từ 1963 – 1967: ông làm việc tại Viện Thiết kế – Quy hoạch Hà Nội, Từ 1968 – 1972: ông tu nghiệp tại Cộng hòa Dân chủ Đức về thiết kế công trình văn hóa; Từ 1973 – 1980: ông làm Phó Viện trưởng Viện Thiết kế Công trình Hà Nội; Từ 1981 – 1998: ông làm Viện trưởng Viện Thiết kế Xây dựng Hà Nội/ giám đốc Công ty tư vấn du học tư vấn và thiết kế gia dụng Hà Nội. Ông đang là: Nguyên Ủy viên BCH hội KTS Việt Nam từ 1983 – 2005; Nhiều năm tham gia giảng dạy và hướng dẫn tốt nghiệp cho sinh viên các trường Thiết kế; Giám đốc công ty du học TNHH thiết kế xây dựng đô thị Hà Nội; Ủy viên Hội đồng Thẩm định Quy hoạch tp Hà Nội. (Ông này được giới thiệu khá kỹ ở chú thích)

2. Ý nghĩa và các giá trị nhiều mặt của Cung thiếu nhi Hà Nội

Cung Thiếu nhi Hà Nội là một trong những kiến trúc hiện đại xuất sắc của Việt Nam, ra đời trong một cục diện lịch sử đặc trưng và hết sức khó khăn. Để nhìn thu được thấu đáo ý nghĩa và giá trị của công trình thiết kế này, tất cả chúng ta cần đặt nó trong cục diện ra đời đặc biệt lúc bấy giờ, khi Việt Nam vẫn chưa thoát khỏi chiến tranh và đang dốc toàn lực cho quá trình giải phóng miền Nam thống nhất quốc gia, đồng thời vươn lên nhất định trí tuệ và năng lực của mình trong quá trình kiến tạo quốc gia; mà KIẾN TRÚC luôn là một “công cụ” diễn đạt tuyệt vời.

Trong cục diện lịch sử ấy, Cung thiếu nhi Hà Nội có thể nói là một công trình có ý nghĩa về nhiều mặt.

Ý nghĩa xã hội của công trình cung thiếu nhi:

• Nhà Văn hóa là một trong những thiết chế xã hội, một loại nền tảng hạ tầng xã hội rất đặc trưng ở các nước XHCN; cung văn hóa cho thiếu nhi ở Hà Nội – kiến trúc hiện đại trước nhất, ưu tiên xây dựng cho thiếu nhi, trong thời kỳ chiến tranh, trổ tài một sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước so với các thế hệ tương lai, một quan niệm hết sức nhân văn.
• Công trình được thiết kế, thi công và xây dựng bởi KTS và các Chuyên Viên, công nhân Việt Nam trong thời kỳ khó khăn của thời kỳ cuối của trận chiến tranh, nhất định sự độc lập, vươn lên mạnh mẽ trong trí tuệ, năng lực và nỗ lực.
• Về vị trí, công trình được đặt trong một khuôn viên rộng rãi, ngay cạnh ủy ban nhân dân tp Hà Nội, và hồ Gươm, trái tim của cả nước, trổ tài sự quan tâm đặc biệt đến sự phát triển văn hóa, trí não và thể chất cho trẻ em.

Ý nghĩa thiết kế:

Công trình là một tác phẩm thiết kế nổi trội và tài tình, là sự “tự khẳng định” của nền thiết kế hiện đại Việt nam. Quần thể công trình gồm Nhà hành chính (là một villa cổ thời Pháp đã tồn tại từ trước trên vùng đất), Nhà tính năng chính, và rạp Khăn quàng đỏ.

Một số dấu hiệu thiết kế chính, nổi trội của Khối nhà tính năng như sau:

Từ ngữ hình khối của kiến trúc hiện đại, đơn giản, bố cục chặt chẽ, thoát ly hoàn toàn khỏi từ ngữ thiết kế thuộc địa pháp cổ, hay những xu thế thiết kế trước đó. Công trình hầu hết để thoáng nhiều ở tầng 1, mang không gian bên ngoài vào sảnh chính rộng rãi; Những cầu thang lớn ngoài trời dẫn lên một sảnh rộng ở tầng 2 không có tường bao che, tạo ra những không gian vui chơi dạng terrace vừa trong nhà (in-door) vừa ngoài trời (out-door) cho trẻ em, vô cùng thú vị và hấp dẫn. (Ở đây có một chiếc ghế hình trăng khuyết bằng vật liệu bê tông granito rất duyên. Hồi xưa tôi học hoạ, nhưng vẫn thèm được học ballet. Khi nhìn trộm các bạn lớp ballet tập, tôi đã thường ra chiếc ghế trăng khuyết này để tự tập các động tác xoặc, hoặc uốn; mà đau quá nên giấc mơ nhảy múa đành bỏ dở). Mặt bằng các tầng được khắc phục khác nhau trên cùng một hệ kết cấu chung, đảm bảo thích ứng với các yêu cầu sử dụng khác nhau của các câu lạc bộ.

Về kết cấu và vật liệu, hệ kết cấu công trình chính là khung bê tông cốt thép, tường gạch; có sử dụng dàn thép so với công trình nhà hát (rạp Khăn quàng đỏ). Công trình tận dụng mọi vật liệu sẵn có tại địa phương, kể cả vật liệu đá đã hỏng trong chiến tranh, gạch, ngói thừa của các dự án công trình khác trong hoàn cảnh vô cùng thiếu thốn của chiến tranh.

Về các phương án thích ứng khí hậu, KTS Lê Văn Lân đã làm các đồng nghiệp quốc tế hậu sinh thán phục. Công trình không được đặt bám đường hay vuông góc với đường theo cách sắp đặt TMB thông thường mà được đặt một góc mở khoảng 60 độ so với trục phố Lý Thái Tổ, mở ra trường thị giác rộng lớn để có thể ngắm nhìn toàn thể vóc dáng công trình từ cả phố Lý Thái Tổ và phố Trần Nguyên Hãn. Hướng công trình cũng chính là hướng có điều kiện thông gió lý tưởng nhất trong điều kiện khí hậu Hà Nội. Công trình sử dụng lớp tường hoa bê tông diện lớn phủ hầu hết toàn gương mặt đứng, giúp chắn nắng, hạn chế bức xạ nhiệt nhưng vẫn đủ sáng và đảm bảo thông thoáng. Đây là một trong những thủ pháp thiết kế năng lượng thụ động rất thông minh và hiệu quả, được phát triển từ việc vận dụng phương án “tấm dại” trong thiết kế truyền thống nhà ở Việt Nam. Thủ pháp này cũng là một trong những điểm nhận diện thiết kế hiện đại tại các vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm ở Việt Nam và một số các nước ĐNÁ – một sự hoà trộn của các xu thế toàn thị trường quốc tế vào điều kiện địa phương thời kỳ cuối Thế kỷ XX. Ở Cung TN, các cửa được mở rộng tối đa ở các tầng để tạo sự lưu thông không khí và giao hòa với thiên nhiên cả về thị giác lẫn lưu không.

Lần trước nhất tại Hà Nội, tác giả đã mang ra phương án vườn hoa trên mái cung, nhưng do một số hạn chế về kinh phí mà ý tưởng đã không được thực hiện. Công trình cũng chủ động khai thác và bảo vệ toàn thể các cây xanh cổ thụ sẵn có trong khuôn viên (điều mà sau hàng chục năm, quá trình cải tiến cung năm 2016 – 2017 đã thất bại thảm hại khi việc thi công cải tiến (không rõ vô tình hay hữu ý) đã làm chết hai cây cổ thụ trong khuôn viên cung).

Một số dấu hiệu thú vị khác của công trình như: Có sự phối hợp thiết kế với trang trí văn nghệ mosaic gốm trên cột, tranh tường, tranh kính; có sự kết nối khéo léo và tinh tế giữa thiết kế mới (khối nhà chính) và công trình thiết kế Pháp cổ (khối hành chính) thông qua một hành lang cầu phía sau sảnh chơi terrace đã được kể trên. Cung được Tiệp khắc trợ giúp về thiết bị và đồ chơi, trong đó có chiếc thang máy; và đây cũng là công trình được lắp đặt thang máy trước nhất ở Hà Nội (nếu không kể thang máy do người Pháp lắp đặt tại KS Metropole vào đầu thế kỷ đã sớm hư hỏng).

Về Rạp Khăn quàng đỏ, công trình này cũng là một thiết kế chứa đựng nhiều mẩu chuyện thú vị. Đây là nhà hát được thiết kế tỉ mỉ và phức tạp nhất thời bấy giờ với 520 ghế. KTS Lê Văn Lân đã tìm hiểu hàng trăm mẫu nhà hát khác nhau trên toàn cầu để thiết kế rạp Khăn quàng đỏ này. Rạp đòi hỏi phải có hầm trú ẩn tránh bom, một trong những yêu cầu khó khăn nhưng rất cấp thiết thời bấy giờ. Sân khấu rạp có hố nhạc (dưới hố nhạc có không gian ắp đặt thiết bị nâng hạ sàn hố nhạc (nhưng thực tiễn thời kỳ đó do hoàn cảnh kinh tế chưa có điều kiện lắp đặt để sử dụng), có buồng đèn rọi ở hai bên trước sân khấu và dàn đèn phía trên trần trước sân khấu, có cầu trình diễn trước sân khấu, có buồng hóa trang, tẩy trang, kho đạo cụ

KTS Lê Văn Lân đã tâm sự với chúng tôi rằng ông đã suýt bị tước bằng KTS và chứng chỉ hành nghề khi từ chối yêu cầu của lãnh đạo tp thời đó để đơn giản hóa thiết kế rạp nhằm rút ngắn thời gian thi công và tiết kiệm kinh phí. Lúc đó, ông thậm chí đã chấp thuận những mất mát và thiệt hại cá nhân về thanh danh để bảo vệ thiết kế của mình đến cùng. Quả là một tấm gương nghề nghiệp sáng chói. Và cuối cùng ông đã thắng cuộc, thiết kế nhà hát đã được thấu hiểu và tôn trọng.

Ý nghĩa công năng:

Hơn 40 năm qua, công trình này thực sự là toàn cầu văn hoá tuổi thơ đúng nghĩa của rất rất nhiều thế hệ thiếu niên nhi đồng của Hà Nội. Nhiều thế hệ văn nghệ sỹ của Việt Nam (các ca sỹ, họa sỹ, diễn viên nổi tiếng) đã trưởng thành và lớn lên từ cái nôi văn nghệ này: ca sĩ Thanh Lam, ca sĩ Hồng Nhung đều từng là những người nổi tiếng ca nhạc thiếu nhi của cung mà các thế hệ 7x, 8x chúng tôi vô cùng hâm mộ. Hình ảnh, không gian và ký ức về Cung Thiếu nhi, một cách vô thức đã trở thành một phần ký ức Hà Nội trong lòng người Hà Nội. Chính điều giản đơn này lại là yếu tố tạo thành ‘hồn nơi chốn’ và ‘bản sắc’ của một tp.

Cũng như Văn Miếu Quốc Tử giám hay Nhà hát lớn, Cung thiếu nhi Hà Nội cũng là một thiết chế văn hoá trọng yếu. Mỗi công trình đánh dấu một thời kỳ lịch sử của Hà Nội. Cung thiếu nhi là đại diện của thời kỳ hiện đại Việt Nam, thời kỳ độc lập, kiến thiết quốc gia và tiến lên Chủ nghĩa Xã hội. Với một từ ngữ thiết kế hoàn toàn khác biệt với hai công trình văn hoá kia, Cung xứng đáng là đại diện cho thời kỳ lịch sử mà nó ra đời, là một sự tiếp nối lịch sử bằng vật thể, giúp kể mẩu chuyện liền mạch về một Hà Nội thăng trầm.

Đã qua hơn 40 năm sử dụng, công trình hiện này đang quá tải vì hàng năm đón nhận ngày càng nhiều các lớp thiếu nhi đến học tập và tập luyện. Vì vậy, việc một tp 10 triệu dân như Hà Nội hiện tại phải có thêm các cung thiếu nhi, các nhà văn hoá, các sân chơi, vườn hoa là vô cùng cấp thiết. Tuy nhiên cần nhất định điều này không thể đồng nghĩa với việc khi một công trình mới được xây thêm thì có thể xoá bỏ công trình cũ – khi công trình ấy là một thiết kế có giá trị và đang được khai thác với công suất rất lớn. Không, điều này là không thể chấp thuận được với trường hợp cung thiếu nhi Hà Nội.

Tóm lại, từ các hướng nhìn khác nhau, tất cả chúng ta có thể nhất định Cung Thiếu nhi Hà Nội là một công trình trọng yếu, có ý nghĩa lớn về nhiều mặt: Nó là vườn ươm tài năng văn nghệ lâu năm của trẻ em Hà Nội; là một trong những thiết kế hiện đại đúng nghĩa trước nhất của Hà Nội, do KTS Việt Nam thiết kế, do người Việt Nam xây dựng – là biểu tượng của sự vươn lên, sự tự nhất định mang tầm quốc gia trong ngành nghề thiết kế, xây dựng và văn hóa. Cung thiếu nhi Hà nội xứng đáng là một ‘DI SẢN KIẾN TRÚC HIỆN ĐẠI TIÊU BIỂU CỦA VIỆT NAM’ có thể sánh vai với các thiết kế hiện đại toàn cầu (theo cách tiếp cận của các tổ chức chuyên môn quốc tế) và tối thiểu nó xứng đáng là một ‘công trình kiến trúc có giá trị đặc biệt’ – theo Luật Thiết kế mới được công bố và đã có hiệu lực thi hành từ tháng 7 năm 2020. Nó cần được tất cả chúng ta bảo vệ với sự trân trọng tối cao.

Lời bạt

1. Cung Thiếu nhi Hà Nội cuối cùng đã không thể tham gia chương trình ‘Keep It Modern’ của Quỹ Getty để sánh vai với những thiết kế hiện đại toàn cầu, vì một nguyên nhân vừa khách quan vừa chủ quan. Đầu năm 2016 cung được tiến hành sửa chữa do hỏng học và xuống cấp sau nhiều năm sử dụng. Dự án cải tiến cung, mặc dù không thay đổi về kết cấu công trình nhưng chưa xem xét đến khía cạnh lịch sử và bảo tồn di sản, vì vậy đã làm thay đổi khá nhiều những đặc trưng lịch sử thông qua thiết kế của công trình, rõ ràng: Các hàng cột, tường sử dụng vật liệu mặt phẳng là đá rửa (sỏi nhỏ mịn) rất đặc trưng những năm 70s, 80s đã được ‘hào phóng’ thay bằng ốp đá granite Thanh hoá; Các hệ cữa kính khung thép cũ đã được thay thế bằng hệ cửa nhôm kính thông dụng hiện tại; Việc ngăn và lắp hệ cửa chống cháy (theo yêu cầu về quy chuẩn phòng cháy mới) đã làm thay đổi thiết kế gốc và tác động lớn đến tiện nghi sử dụng của công trình; và nhiều cụ thể cải tiến khác, có thể giúp công trình an toàn nhưng chưa tính đến các yếu tố lịch sử.

Tất cả chúng ta cần hiểu rằng một trong những ý nghĩa trọng yếu của công tác bảo tồn – trung tu công trình có giá trị lịch sử là (một mặt) giúp cho công trình được an toàn, vững bền, nhưng không được phép làm thay đổi các yếu tố nguyên gốc, để công trình có thể “kể chuyện lịch sử” của thời kì mà nó ra đời thông qua chính nó: từ kết cấu, đến cụ thể, vật liệu và nhiều yếu tố khác.

Với những thay đổi do dự án cải tiến này, chúng tôi đã chủ động rút Cung TN HN khỏi danh sách chọn của quỹ Getty 2016 vì tiêu chuẩn nguyên gốc không còn được đảm bảo.

2. Trước những do dự về vận mệnh của Cung TN Hà Nội hiện hữu khi thông tin về việc khởi công dự án cung thiếu nhi mới xuất hiện trên tạp chí, đã có quá nhiều ý kiến thổ lộ sự lo ngại, bất bình nếu Cung cũ bị phá bỏ và vùng đất cung bị khai thác cho các lợi nhuận nhóm; và sự thất vọng của cộng đồng trước cách phải hồi dư luận thiếu rõ ràng của Tp rằng “chưa có kế hoạch gì với cung cũ”; chúng tôi sẽ sớm gửi lên Sở Quy hoạch Thiết kế Hà Nội, Hội đồng Thiết kế Quy hoạch Tp, UBNDTP Hà Nội, Hội Thiết kế sư Việt Nam, Vụ Quy Hoạch Thiết kế Bộ Xây dựng Bản trình bày các giá trị cùng các hồ sơ lịch sử về cung Thiếu nhi Hà Nội cũ (như đã phân tích ở trên), và đề xuất các đơn vị tính năng khẩn trương tiến hành các thủ tục ghi danh công trình này vào danh sách ‘Kiến trúc có giá trị đặc biệt’ (theo Luật Thiết kế) để có một plan bảo tồn rõ ràng, có hiệu lực thực sự. Chúng tôi cũng sẽ gửi thông tin về Cung TNHN lên tổ chức Docomomo Internetational, đề xuất mang cung vào danh sách ‘Heritage in danger’ để các Chuyên Viên và đại diện của các tổ chức quốc tế sẽ có ý kiến với chính quyền và các cấp quản lý của Hà Nội phải có plan bảo tồn, bảo vệ công trình thiết kế hiện đại có giá trị này.

Xem thêm: Hà Nội xây Cung thiếu nhi mới, Cung thiếu nhi cũ có còn thuộc về thiếu nhi?

Chú thích:

(1) Docomomo Vietnam là nhóm tìm hiểu và bảo tồn thiết kế hiện đại Việt Nam, được thành lập như một tổ chức đại diện quốc gia của Việt Nam thuộc Docomomo International, dưới sự bảo trợ của Hội Thiết kế sư Việt Nam.
(2) mASEANa (modern ASEAN architecture) là chương trình tìm hiểu về thiết kế hiện đại Đông nam Á với sự tham gia của các Chuyên Viên tới từ 10 nước Đông Nam Á và Nhật bản, được tài trợ bởi Quỹ Nhật Bản (nước Nhật Foudation và các quỹ khác, dưới sự bảo trợ của Docomomo nước Nhật và Docomomo Internnational. mASEANa kéo dài từ 2015 đến 2021 với hơn 10 hội thảo quốc tế và hàng loạt các ấn phẩm, tài liệu về thiết kế Hiện đại các nước Đông nam á, trong đó có Việt Nam
https://www.facebook.com/maseanaproject2015/
(3) Docomomo Internation (Documentation and Conservation of buildings and sites of the Modern Movement) là một tổ chức nghề nghiệp quốc tế phi lợi nhuận có sự mệnh thục hiện việc tìm hiểu, lưu trữ và bảo tồn các công trình, vị trí và các khu đô thị thuộc trao lưu hiện đại, với 71 quốc gia thành viên (https://www.docomomo.com). Năm 2019, Docomomo Việt Nam được chính thức thừa nhận và trở thành thành viên thứ 70 của Docomomo International.
(4) https://www.getty.edu/
(5)KTS Lê Văn Lân là một trong những thiết kế sư hàng đầu của nền thiết kế hiện đại Việt Nam với rất nhiều thành tựu và đóng góp thực tiễn. Các công trình thực tiễn mà ông đã thiết kế và quy hoạch bao gồm: Nhà Văn hóa Thiếu nhi Hà Nội, Cổng Công viên Thống Nhất, Chợ Đồng Xuân, Chợ Hôm- Đức Viên, Khách sạn Somerset ven hồ Tây, Khách sạn Phương Đông, Khách sạn Hà NộiCông viên Thủ Lệ, các khu tập thể Văn Chương, Quỳnh Lôi, Nghĩa Đô.
KTS Lê Văn Lân có thể được xem là đại diện của thế hệ KTS thứ hai của Việt Nam được huấn luyện trong môi trường huấn luyện KTS của Việt Nam, để phân biệt với thế hệ KTS trước nhất của Việt Nam được huấn luyện trong trường Mỹ Thuật Đông Dương theo chương trình của Pháp. Những thế hệ KTS Việt Nam trước nhất này đều có những đóng góp to lớn cho nền thiết kế Việt Nam với những sở thích riêng, có thể phân biệt được, do tác động từ môi trường huấn luyện và quá trình trưởng thành trong nghề nghiệp.

PGS.TS.KTS Phạm Thuý Loan, đại diện Docomomo Vietnam
(Ảnh: KTS Trương Ngọc Lân)
© Tạp chí thiết kế

Ứng xử ra sao so với các công trình di sản hiện hữu luôn là bài toán khó đưa ra so với các KTS. Hiện tại, Tạp chí Thiết kế đang phối phù hợp với Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội, Mạng lưới Vì một Hà Nội đáng sống (Đại diện bởi ECUE) tổ chức Cuộc thi Thiết kế không gian sáng tạo Hà Nội, trong đó có hạng mục dự thi: Tổ chức không gian sáng tạo trên nền tảng khai thác các công trình công nghiệp trong đô thị và các công trình lưu trữ giá trị lịch sử phải chuyển hóa, xê dịch và Bảo tồn, phát huy các giá trị trong thời kì mới. Kỳ vọng, Cuộc thi sẽ là dịp để các KTS gắn bó cùng Hà Nội trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hoá, các dấu ấn lịch sử của Hà Nội. Cụ thể cuộc thi xem tại: https://www.tapchikientruc.com.vn/cuoc-thi/the-le-cuoc-thi-thiet-ke-khong-gian-sang-tao-ha-noi.html