Khu Di tích lịch sử Văn hóa – Danh thắng và du lịch núi Bà Đen

Ngày update 29/05/2020

      Khu Di tích lịch sử Văn hóa – Danh thắng và du lịch Núi Bà Đen là quần thể di tích lịch sử văn hoá và danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Nam Bộ. Nằm cách tp Tây Ninh 11 km về hướng Đông Bắc, quần thể di tích Núi Bà trải rộng 30 km², gồm 3 ngọn núi tạo thành: núi Heo – núi Phụng – núi Bà Đen.
      Với chiều cao 986 ɱ, núi Bà Đen là ngọn núi cao nhất Nam Bộ, nhìn từ xa như chiếc nón lá úp với hệ thống hang động hoang vu, phong cảnh thiên nhiên nguy nga mang trong mình truyền thuyết Bà Đen linh thiêng. Nằm rải rác từ chân núi lên đến đỉnh núi Bà Đen là hệ thống quần thể thiết kế công trình tôn giáo: điện thờ, chùa, miếu, tháp… phản ánh những đặc trưng của văn hóa Phật giáo và tín ngưỡng dân gian. Trong số đó, nổi trội là chùa Bà Đen (Linh Sơn Tiên Thạch tự) hay hay còn gọi là chùa Thượng và Điện Bà bên cạnh, nơi đặt pho tượng Bà Đen bằng đồng trong một mái đá tự nhiên nhô ra tạo thành am động. Ngoài ra, còn tồn tại một số ngôi chùa khác như: chùa Phật với tượng Phật nhập Niết bàn, chùa Hang (Linh Sơn Long Châu tự), chùa Trung (Linh Sơn Phước Trung tự). Hòa trộn với hệ thống chùa là rất nhiều hang động: động Thanh Long, động Ông Hổ, động Ba Cô, hang Gió, hang Rồng… Dưới chân núi là Khu Du lịch Văn hóa Núi Bà với nhiều khu vui chơi, tiêu khiển, quán ăn, nhà nghỉ.

     Trong chiến tranh bảo vệ tổ quốc, núi Bà Đen đã từng là nơi diễn ra nhiều trận đánh ác liệt của quân và dân ta. Để ghi nhớ khoảnh khắc lịch sử oai hùng đó, Khu di tích đã tu bổ và xây dựng 2 vị trí trưng bày một số hiện vật và hình ảnh về các cán bộ, chiến sĩ quân giải phóng, này là động Kim Quang và Bảo tàng dưới chân núi.
Từ năm 2013, hệ thống cáp treo công nghệ Châu Âu đã vận hành song song với hệ thống cáp treo trước đó và kết phù hợp với hệ thống máng trượt hiện đại, phục vụ nhu cầu ngắm cảnh, tìm tòi của khách du lịch, tạo ra một điểm du lịch tâm linh, dã ngoại thú vị.
Hàng năm, cứ mỗi dịp xuân về, nhất là ngày rằm tháng Giêng, Khu di tích thu hút khoảng 2,5 triệu khách du lịch trong và ngoài tỉnh quy tụ về khu vực núi Bà Đen để tham quan du lịch, hành hương và lễ bái, nhất là Lễ hội Động Kim Quang, Lễ vía Bà Đen, Hội xuân núi Bà Đen… luôn để lại trong tim từng khách du lịch một núi Bà Đen hoang vu, nguy nga nhưng không kém phần linh thiêng về truyền thuyết Bà Đen.
Đến năm 2020, Khu du lịch quốc gia Núi Bà Đen phấn đấu hoàn chỉnh cơ cấu khu du lịch, một số dự án trung tâm và mũi nhọn. Đến năm 2030, Khu du lịch quốc gia Núi Bà Đen cùng với Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh, hồ Dầu Tiếng và tp Tây Ninh trở thành các nơi đến lý tưởng cho khách du lịch sau khoảng thời gian hoàn thiện các dịch vụ vui chơi tiêu khiển như: Khu trường bắn, Khu phong cảnh gắn với Trung tâm đô thị, Khu tổ hợp du lịch Ma Thiên Lãnh, Khu công viên vui chơi tiêu khiển tổng hợp, Khu cắm trại và các hoạt động dã ngoại, khu nghỉ dưỡng sinh thái thượng hạng, Sân vườn thực vật và bảo tồn gen, Trường đua xe mô tô và ô tô địa hình, Làng văn hóa Khmer Suối Đá – Khedol và Khu dịch vụ tiêu khiển trên đỉnh núi.
2. Tòa Thánh Cao Đài
Tọa lạc trong khuôn viên rộng 01 km2, thuộc huyện Hòa Thành, cách tp Tây Ninh khoảng 5 km về hướng Đông Nam, Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh là nơi điều hành toàn thể các hoạt động của Đạo Cao Đài.
Được khởi công xây dựng từ năm 1931, hoàn thiện vào năm 1947, Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh được xem là Tổ Đình, là nơi khai sinh Đạo Cao Đài, một tôn giáo xuất xứ ngay tại Tây Ninh.
Về mặt thiết kế tổng thể, Tòa thánh Cao Đài Tây Ninh có thể xem như một Trung tâm tâm linh tôn giáo của Đạo Cao Đài với các nền tảng vệ tinh liên quan của Đạo là 03 Cung (Trí Huệ Cung, Trí Giác Cung và Vạn Pháp Cung), ao Thất Bửu, vv… Trong số đó, phải nói đến chợ Long Hoa nổi tiếng buôn bán sầm uất từ bao đời nay trên vùng thánh địa Tây Ninh, là nơi phân phối thực phẩm rau quả, thức ăn chay đa phần cho vùng Tòa Thánh và dân cư địa phương, là vùng có lượng người ăn chay lớn nhất Việt Nam.
Khuôn viên nội ô Tòa Thánh có nét thiết kế tôn giáo mới mẻ, được liên thông bởi những đoạn đường rộng thênh thang, đầy bóng mát của khu rừng tự nhiên tạo ra một công trình văn nghệ hoành tráng, phối hợp hài hòa giữa thiết kế dân tộc và thiết kế phương Tây nhưng không mất đi dáng vẻ huyền bí của phương Đông, này là các công trình tôn giáo như: Đền Thánh, Đền thờ Phật Mẫu, cửa Chánh môn, sân Đại Đồng Xã, khu rừng thiên nhiên tồn tại hằng trăm năm, Tòa Nội chánh, Nam Đầu Sư Đường, Giáo Tông Đường, Hiệp Thiên Đài, Nữ Đầu Sư Đường, Bá Huê Viên, Trai Đường… phục vụ cho hoạt động tôn giáo của Đạo Cao Đài.
Nổi trội nhất là Đền Thánh với ngôi tòa dài 135 ɱ, rộng 27 ɱ, cao 36 ɱ là nơi thờ phượng Đấng Chí Tôn (tức Ngọc Hoàng Thượng Đế), các vị Giáo chủ Tam Giáo và Ngũ Chi Đại Đạo, cùng các Đấng Thần, Thánh, Tiên, Phật. Khu vực Bát Quái Đài thờ Thượng đế với biểu tượng Thiên Nhãn nằm trên quả càn khôn có 3.072 vì tinh tú…
Hoạt động tín ngưỡng tôn giáo và văn nghệ rực rỡ tập trung đa phần trong các lễ hội chính như: Lễ vía Đức Chí Tôn vào mùng 9 tháng Giêng, Hội Yến Diêu Trì Thánh Mẫu vào rằm tháng tám Âm lịch hàng năm. Ngoài ra, các sinh hoạt tôn giáo mỗi ngày với các Lễ cúng Thời cũng là nét rực rỡ tại Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh …. toàn bộ sẽ tồn đọng mãi trong ký ức của từng khách du lịch một hình ảnh đẹp, khó phai khi đến chiêm bái, tham quan nội ô Tòa thánh Cao Đài Tây Ninh, dù chỉ một lần trong đời.
3. Di tích căn cứ Trung ương Cục Miền Nam
Được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt với diện tích 70 ha, cách trung tâm tp Tây Ninh 64 km, Di tích căn cứ Trung ương Cục Miền Nam là nơi được người dân Việt Nam trân trọng, ghi dấu thời gian như một nhân chứng lịch sử hào hùng trong cuộc kháng chiến ở miền Nam – Việt Nam.
Là nơi trú đóng của các đơn vị đầu não trực tiếp lãnh đạo cuộc kháng chiến ở miền Nam. Đến đây, khách du lịch sẽ được nghe thuyết minh về quá trình xây dựng và phát triển Khu căn cứ cũng như trào lưu cách mạng miền Nam qua các thời kỳ; ngắm nhìn nhà lá đơn sơ cùng những hiện vật mộc mạc như bàn làm việc mộc mạc của đồng chí Nguyễn Văn Linh, Võ Văn Kiệt… những cuốn sổ ghi công tác với nét chữ nắn nót, chiếc bình toong, chiếc bật lửa được làm bằng vỏ đạn, chiếc lược được làm từ mảnh xác máy cất cánh… toàn bộ được tái hiện sống động nhất để khách du lịch được sống lại ký ức về sự kiên định, quật cường của quân và dân Tây Ninh trong kháng chiến. Đây là điểm du lịch về nguồn không thể thiếu khi khách du lịch đến tham quan và tìm tòi tại Tây Ninh.
4. Di tích căn cứ Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam
Được thừa nhận Di tích cấp quốc gia với diện tích 30 ha, Khu Di tích căn cứ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam thuộc khu vực suối Chò, xã Tân Lập, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh, một trong những nơi Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam đã từng trụ bám giữa lòng nhân dân, quốc gia mà tập hợp lực lượng toàn dân trong kháng chiến.
Tại đây, khách du lịch có thể thấy tận mắt những nơi ở và làm việc của Ủy ban Trung ương Mặt trận, những văn phòng, hội trường, nhà ăn và bếp Hoàng Cầm. Theo những lối mòn len lách qua những bụi tre và cây rừng lúp xúp là những ngôi nhà của cố Chủ tịch, Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, Bác sỹ Phùng Văn Cung và đồng chí Võ Chí Công, các Phó chủ tịch Mặt trận.
Đến Khu Di tích Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, khách du lịch sẽ được sống lại những ngày tháng lịch sử hào hùng của dân tộc. Ngoài ý nghĩa về mặt khoa học, lịch sử, Khu di tích còn mang ý nghĩa về phong cảnh môi trường, bởi này là những ví dụ sinh động nhất về hệ sinh thái rừng nhiệt đới.
5. Di tích căn cứ Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam
Là Di tích cấp quốc gia với diện tích 60 ha, cách trung tâm tp Tây Ninh khoảng 42 km, Khu Di tích căn cứ Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam trước đó là nơi đóng quân của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam – Việt Nam, nơi đây đã lưu lại chiến tích vẻ vang trong việc giành lại độc lập của dân tộc.
Đến đây, khách du lịch sẽ thấy các ngôi nhà làm từ cây rừng được đẽo vạc thành cột vuông. Cây tròn link thành kèo, rường, xiên trính nhưng buộc bằng dây rừng theo kiểu thiết kế nhà dân gian truyền thống. Hành lang là vách lửng, ngoài là lan can gỗ hình chữ nhân (Ҳ), mái nhà được làm từ lá trung quân, một loại lá có thể chịu đựng được lửa đạn, chở che cho người chiến sĩ cách mạng trong cuộc kháng chiến tại miền Nam – Việt Nam.
Dưới bóng cây cao, từng vệt nắng lung linh rọi xuống mái lá trung quân óng ả, những mái lá ấy cùng với những đoạn đường ửng màu rêu xanh sẽ là một bức tranh đầy màu sắc tuyệt vời của Khu di tích.
6. Di tích Căn cứ Ban An ninh Trung ương Cục Miền Nam
Là Di tích cấp quốc gia với diện tích 36 ha, tọa lạc tại ấp Bảy Bàu, xã Tân Lập, huyện Tân Biên, cách tp Tây Ninh khoảng 50 km. Di tích Căn cứ Ban An ninh Trung ương Cục Miền Nam là một trong những địa chỉ đỏ lưu giữ, tôn vinh những giá trị lịch sử minh chứng cho quá trình đại chiến can đảm, mưu trí, sáng tạo và trưởng thành không ngừng của lực lượng Công an nhân dân Việt Nam.
Ngày nay, Di tích lịch sử – văn hóa Căn cứ Ban An ninh Trung ương Cục miền Nam là nơi đến không thể thiếu trong hành trình về cội nguồn của các thế hệ người Việt Nam, cũng như khách du lịch đến tham quan, du lịch tại Tây Ninh.
7. Tháp cổ Bình Thạnh
Được xếp hạng Di tích thiết kế văn nghệ – di tích lịch sử văn hóa, tọa lạc tại ấp Bình Phú, xã Bình Thạnh, huyện Trảng Bàng, Tháp cổ Bình Thạnh có thời đại xây dựng khoảng thế kỷ VIII, là một trong những thiết kế tháp cổ quý hiếm, tồn tại hầu hết nguyên vẹn, tiêu biểu cho thiết kế thuộc nền văn hóa Óc Eo.
Đây là ngôi tháp duy nhất còn tường đá nguyên vẹn, do vậy thiết kế Tháp cổ Bình Thạnh đã trở thành hiếm hoi và quý hiếm trong di sản thiết kế dân tộc. Từ đền Tháp cổ Bình Thạnh và các phế tích đền tháp thời hiện đại, tất cả chúng ta có thể tìm hiểu về tôn giáo tín ngưỡng và tâm linh người xưa cũng như phong tục tập quán và đời sống văn hóa. Do vậy, thiết kế đền Tháp cổ Bình Thạnh mang giá trị lịch sử – văn hóa – thiết kế – văn nghệ có sức hấp dẫn về mặt tham quan du lịch, tìm hiểu khoa học rất lớn so với khách du lịch trong nước và quốc tế.
8. Di tích Thắng cuộc Tua Hai
Được thừa nhận Di tích lịch sử văn hóa với diện tích 39 ha, Di tích Thắng cuộc Tua Hai thuộc ấp Tua Hai, xã Đồng Khởi, huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh, cách tp Tây Ninh 7 km về hướng Bắc. Đến đây, khách du lịch sẽ tìm lại được cảm nghĩ về nguồn, vừa thư giãn trí não, hòa mình với thiên nhiên vừa nhớ lại lịch sử hào hùng của dân tộc khi được ngắm nhìn, tìm hiểu nguồn gốc từng hiện vật, tranh ảnh về cuộc sống đại chiến, sinh hoạt của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến tại miền Nam – Việt Nam… toàn bộ sẽ được tái hiện chân thực nhất trong tim từng khách du lịch trong hành trình về nguồn tại Di tích thắng lợi Tua Hai.
9. Di tích lịch sử Bời Lời – Căn cứ kháng chiến của Tỉnh ủy Tây Ninh
Là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia với diện tích 146 ha, Di tích lịch sử Bời Lời – Căn cứ kháng chiến của Tỉnh ủy Tây Ninh thuộc ấp Sóc Lào, xã Đôn Thuận, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh cách trung tâm thị xã Trảng Bàng 16 km.
Được khoanh vùng trên diện tích 40 ha, tái hiện Di tích lịch sử cách mạng miền Nam. Bời Lời là trung tâm đầu mối vào căn cứ Bắc Tây Ninh qua các cuộc kháng chiến. Nơi đây là biểu tượng, là tiếng nói của lịch sử, minh chứng sự quật cường, kiên định của quân và dân Tây Ninh qua chiến tranh giải phóng. Là khu căn cứ nổi tiếng cả nước, và quốc tế biết tên không chỉ qua địa danh trên bản đồ mà còn qua những kỳ tích không thể mờ phai trong ký ức của cuộc kháng chiến tại miền Nam – Việt Nam.
Trong tương lai không xa, nơi đây sẽ trở thành trung tâm Di tích lịch sử văn hóa có quy mô lớn, nằm trong quần thể Di tích lịch sử cách mạng miền Nam nối liền với Di tích lịch sử cách mạng nổi tiếng Địa đạo Củ Chi, Đền thờ Bến Dược.
10. Tháp Chót Mạt
Là Di tích lịch sử văn hóa, Tháp Chót Mạt được phát hiện vào đầu thế kỷ XX, tọa lạc tại ấp Mới, xã Tân Phong, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh. Đây là công trình thiết kế của nền văn minh Óc Eo, và là một trong ba tháp cổ cuối cùng còn sót lại ở vùng Nam Bộ.
Trải qua các đợt tu bổ tôn tạo, khu Di tích Tháp Chót Mạt đã mang một diện mạo mới nhưng vẫn giữ nguyên từng đường nét thiết kế cổ kính. Đến đây, khách du lịch sẽ được tận hưởng không khí trong lành, dạo bước trong khuôn viên huyền bí như tái hiện lại một nền văn minh đã từng phát triển rực rỡ trong quá khứ.
11. Đền Thờ Quan Lớn Trà Vong
Đền thờ quan lớn Trà Vong tọa lạc tại ấp Mõ Công, huyện Tân Biên, một địa danh nối liền với công trạng ba anh em nhà họ Huỳnh: Huỳnh Công Giản, Huỳnh Công Thắng và Huỳnh Công Nghệ là các quan đại thần vào trấn nhậm chức vùng đất Tây Ninh. Ba ông cùng với đội binh mã của triều đình thực hiện việc di dân khai phá lập ấp và giữ gìn an ninh ở vùng đất biên thuỳ.
Để tưởng nhớ công ơn của 3 anh em nhà họ Huỳnh và các nghĩa binh trong việc khẩn hoang lập ấp và giữ gìn lãnh thổ, biên thuỳ của tổ quốc, nhân dân trong vùng đã kính trọng tự lập các đền thờ, dinh miếu ở nhiều nơi và được gọi chung là Đền thờ quan lớn Trà Vong.
Hàng năm vào các ngày 16 và 17 tháng 3 âm lịch tại các đền, nhân dân địa phương tổ chức cúng lễ tưởng nhớ đến quan lớn Trà Vong rất trang trọng. Nhiều nơi tổ chức cả hát bội và các hình thức sinh hoạt văn hoá dân gian phong phú mang đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc.
                                                                                                                                                                                           ( Trang TTĐT Tây Ninh)