Kiến trúc độc đáo Văn Miếu – văn miếu quốc tử giám

Thiết kế mới mẻ Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Văn Miếu – Quốc Tử Giám(chữ Hán: 文廟 – 國子監) là quần thể di tích phong phú và phong phú hàng đầu của Tp Hà Nội, nằm ở phía Nam kinh thành Thăng Long. Hiện tại, nơi đây đã được thủ tướng chính phủ Việt Nam mang vào danh sách xếp hạng 23 di tích quốc gia đặc biệt.

Quần thể thiết kế Văn Miếu – Quốc Tử Giám bao gồm: hồ Văn, khu Văn Miếu – Quốc Tử Giám và vườn Giám và thiết kế chủ thể là Văn Miếu – nơi thờ Khổng Tử và Quốc Tử Giám – trường đại học trước nhất của Việt Nam. Khu Văn Miếu – Quốc Tử Giám có tường gạch vồ bao quanh, phía trong chia thành 5 lớp không gian với các thiết kế khác nhau.

Mỗi lớp không gian đó được hạn chế bởi các tường gạch có 3 cửa để thông với nhau (gồm cửa ra vào giữa và hai cửa phụ hai bên). Từ ngoài vào trong có các cổng lần lượt là: cổng Văn Miếu, Đại Trung, Đại Thành và cổng Thái Học. Với hơn 700 năm hoạt động đã huấn luyện hàng nghìn nhân tài cho quốc gia.

Nay, Văn Miếu-Quốc Tử Giám là nơi tham quan của khách tham quan trong và ngoài nước đồng thời cũng là nơi khen tặng cho học viên xuất sắc và đang là nơi tổ chức hội thơ hàng năm vào ngày rằm tháng giêng. Đặc biệt, đây đang là nơi các sĩ tử ngày nay đến “cầu may” trước mỗi kỳ thi.

Trong Văn miếu chia làm 5 khu vực rõ rệt, mỗi khu vực đều có tường ngăn cách và cổng đi lại liên hệ với nhau :

Thiết kế: Văn Miếu-Quốc Tử Giám nằm ở phía Nam thành Thăng Long, xưa thuộc thôn Minh Giám, tổng Hữu Nghiêm, huyện Thọ Xương; thời Pháp thuộc làng Thịnh Hào, tổng Yên Hạ, huyện Hoàng Long, tỉnh Hà Đông. Nay thuộc Tp Hà Nội.

Bốn mặt đều là phố, cổng chính là phố Quốc Tử Giám (phía Nam), phía Bắc là phố Nguyễn Thái Học, phía Tây là phố Tôn Đức Thắng, phía Đông là phố Văn Miếu.

Quần thể thiết kế này nằm trên diện tích 54331m² bao gồm: hồ Văn, khu Văn Miếu – Quốc Tử Giám và vườn Giám mà thiết kế chủ thể là Văn Miếu nơi thờ Khổng Tử và Quốc Tử Giám, trường học thượng hạng trước nhất của Việt Nam.

Nhà Thái học viên đời Lý – Trần quy mô thế nào, hiện chưa khảo được, vì các tư liệu lịch sử không thấy ghi lại.

Thời thuộc Minh, nhiều di tích lịch sử văn hoá bị đốt hoặc mang về Yên Kinh, (Bắc Kinh), nhưng Văn Miếu vẫn được người Minh tôn trọng. Năm Giáp Ngọ (1414) Hoàng Phúc xin với vua nhà Minh cho lập Văn Miếu ở các châu, huyện trong cả nước.

Năm Quý Mão niên hiệu Hồng Đức thứ 14 (1483) Lê Thánh Tông, đã thực hiện một đợt đại tu bổ, được ghi lại trong Đại Việt sử ký toàn thư như sau: Tháng Giêng, mùa xuân sửa nhà Thái học…Đằng trước nhà Thái học dựng Văn Miếu.

Khu cũ của Văn Miếu có điện Đại Thành để thờ Tiên Thánh, Đông vũ và Tây vũ chia ra thờ các Tiên hiền, Tiên nho; điện Canh Phục để làm nơi túc yết, Một kho để chứa đồ tế khí và một phòng để làm phòng bếp; đằng sau nhà Thái học, dựng cửa Thái học, nhà Minh luân. Giảng đường phía đông và giảng đường phía tây thì để làm chỗ giảng dạy các học viên. Lại đặt thêm kho Bí thư để chứa ván gỗ khắc thành sách; bên đông bên tây nhà Thái học làm nhà cho học viên trong ba xá, mỗi bên ba dãy, mỗi dãy 25 gian để làm chỗ nghỉ ngơi của học viên

Sách Đại Việt sử ký toàn thư cho biết vào tháng 11 niên hiệu Hồng Thuận năm thứ 3 (1511) vua Lê Tương Dực: Sai Nguyễn Văn Lang sửa lại điện Sùng Nho ở Quốc Tử Giám và 2 giải vũ, 6 nhà Minh Luân, phòng bếp, phòng kho, cùng làm mới 2 nhà bia bên đông bên tây, mỗi gian tả hữu đều để 1 tấm bia.

Văn Miếu – Quốc Tử Giám nhà Lê đã được Lê Quý Đôn mô tả trong Kiến văn tiểu lục (sách viết năm 1777) thì: Văn Miếu; Cửa Đại Thành Nhà 3 gian 2 chái, lợp bằng ngói đồng (ngói ống), Đông Vũ và Tây Vũ 2 dãy đều 7 gian, đằng sau cửa nhỏ 1 gian, điện canh phục 1 gian 2 chái, phòng bếp 2 gian, kho tế khí 3 gian 2 chái, cửa Thái học 3 gian, có tường ngang lợp bằng ngói đồng (ngói ống), nhà bia phía đông và tây đều 12 gian, kho để ván khắc sách 4 gian, ngoại nghi môn 1 gian, xung quanh đắp tường, cửa hành mã ngoài tường ngang 3 gian, nhà Minh Luân 3 gian 2 chái, Cửa nhỏ bên tả và bên hữu đều 1 gian, có tường ngang. nhà giảng dạy ở phía đông và phía tây 2 dãy, mỗi dãy đều 14 gian. Phòng học của học viên tam xá ở phía đông và phía tây đều ba dãy, mỗi dãy 25 gian, mỗi gian 2 người.

Toàn thể thiết kế Văn Miếu hiện tại đều là thiết kế thời đầu nhà Nguyễn. Khuôn viên được bao phủ bởi bốn hàng rào xây bằng gạch vồ (đây là sản phẩm của nhà Hậu Lê)

Hiện tại quần thể thiết kế Văn Miếu – Quốc Tử Giám được chia làm ba khu vực chính: 1 là Văn hồ, 2 vườn Giám và 3 là khu nội tự Văn Miếu – Quốc Tử Giám đây là khu chủ thể, bố cục đăng đối từng khu, từng lớp theo trục Bắc Nam, mô phỏng tổng thể quy hoạch khu Văn Miếu thờ Khổng Tử ở quê hương ông tại Khúc Phụ, Sơn Đông, Trung Quốc. Tuy nhiên, quy mô ở đây đơn giản hơn, thiết kế đơn giản hơn và theo phương thức truyền thống văn nghệ dân tộc Việt Nam (từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19).

Một số hình ảnh:

Quần thể thiết kế Văn Miếu – Quốc Tử Giám

 
Ảnh: Văn Miếu xưa.

Văn Miếu – Quốc Tử Giám là quần thể di tích phong phú và phong phú hàng đầu của Tp Hà Nội.

Quần thể thiết kế Văn Miếu – Quốc Tử Giám được bố cục đăng đối từng khu, từng lớp theo trục Bắc Nam, mô phỏng tổng thể quy hoạch khu Văn miếu thờ Khổng Tử ở quê hương ông tại Khúc Phụ, Sơn Đông, Trung Quốc. Tuy nhiên, quy mô ở đây đơn giản hơn, thiết kế đơn giản hơn và theo phương thức truyền thống văn nghệ dân tộc.

Phía trước Văn Miếu có một hồ lớn gọi là hồ Văn Chương, tên cũ xưa gọi là Thái Hồ. Giữa hồ có gò Kim Châu, trước đó có lầu để ngắm cảnh.

Ngoài cổng chính có tứ trụ, hai bên tả hữu có bia “Hạ Mã”, xung quanh khu vực xây tường cao bao quanh. Cổng Văn Miếu xây kiểu Tam quan, trên có 3 chữ “Văn Miếu Môn” kiểu chữ Hán thượng cổ.

Khu thứ nhất: khởi đầu với cổng chính Văn Miếu Môn đi đến cổng Đại Trung Môn, hai bên có cửa nhỏ là Thành Đức Môn và Đạt Tài Môn.

 
Ảnh: Đại Trung Môn.

Khu thứ hai: từ Đại Trung Môn vào đến khuê Văn Các (do Đức Tiền Quân Tổng trấn Bắc Thành Nguyễn Văn Thành cho xây năm 1805).

Khuê Văn Các là công trình thiết kế tuy không khổng lồ song tỷ lệ hài hòa và đẹp mắt. Thiết kế gồm 4 trụ gạch vuông (85 cm Ҳ 85 cm) bên dưới đỡ tầng gác phía trên, có những kết cấu gỗ rất đẹp.

Tầng trên có 4 cửa hình tròn, hàng lan can con tiện và con sơn đỡ mái bằng gỗ đơn giản, mộc mạc. Mái ngói chồng hai lớp tạo thành công trình 8 mái, gờ mái và mặt mái phẳng.

Gác là một lầu vuông tám mái, bốn bên tường gác là cửa sổ tròn hình mặt trời toả tia sáng. Hình tượng Khuê Văn Các mang toàn bộ những tinh tú cua khung trời toả xuống trái đất và trái đất nơi đây được tượng trưng hình vuông của giếng Thiên Quang.

Công trình mang vẻ đẹp sao Khuê, người nổi tiếng sáng tượng trưng cho văn học. Đây là nơi thường được dùng làm nơi thưởng thức các sáng tác văn thơ từ thượng cổ tới nay. Hai bên phải trái Khuê Văn Các là Bi Văn Môn và Súc Văn Môn dẫn vào hai khu nhà bia Tiến sỹ.

 
Ảnh: Khuê Văn Các và Hồ Thiên Quang Tỉnh

Khu thứ ba: gồm hồ nước Thiên Quang Tỉnh (nghĩa là giếng soi ánh mặt trời), có hình vuông. Hai bên hồ là khu nhà bia tiến sĩ. Mỗi tấm bia được làm bằng đá, khắc tên các vị thi đỗ Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa, Hoàng giáp, Tiến sĩ. Bia đặt trên lưng một con rùa. Hiện còn 82 tấm bia về các khoa thi từ năm 1442 đến năm 1779.

 
Ảnh: Khu nhà bia tiến sỹ.

Khu thứ tư: là khu trung tâm và là thiết kế hầu hết của văn Miếu, gồm hai công trình lớn bố cục song song và tiếp nối nhau. Toà ngoài nhà là Bái đường, toà trong là Thượng cung.

 
Ảnh: Toà nhà Bái Đường.

Khu thứ năm: là khu đền Khải thánh, thờ bố mẹ Khổng Tử, liên hệ với khu vực thứ 4 qua Khải Thành môn. Khu này mới được xây dựng lại.

Trong Văn Miếu có tượng Khổng Tử và Tứ phối (Nhan Tử, Tăng Tử, Tử Tư, Mạnh Tử). Ở điện thờ Khổng Tử có hai cặp hạc cưỡi trên lưng rùa. Đây là hình tượng rất đặc trưng tại các đền, chùa, lăng tẩm, miếu mạo ở Việt nam.

Hình ảnh hạc chầu trên lưng rùa trong nhiều ngôi chùa, miếu…, hạc đứng trên lưng rùa triệu chứng của sự hài hòa giữa trời và đất, giữa hai thái cực âm – dương. Hạc là loài vật tượng trưng cho sự tinh tuý và thanh cao.

Theo truyền thuyết rùa và hạc là đôi bạn rất thân nhau. Rùa tượng trưng cho loài vật sống dưới nước, biết bò, hạc tượng trưng cho loài vật sống trên cạn, biết cất cánh. Khi trời làm mưa lũ, ngập úng cả một vùng rộng lớn, hạc không thể sống dưới nước nên rùa đã hỗ trợ hạc vượt vùng nước ngập úng đến nơi khô ráo.

Trái lại, khi trời hạn hán, rùa đã được hạc giúp mang đến vùng có nước. Điều này nói lên lòng chung thuỷ và sự tương trợ trợ giúp nhau trong lúc khó khăn, hoạn nạn giữa những người bạn tốt.

 
Ảnh: Hai cặp hạc cưỡi trên lưng rùa tại điện thở Khổng Tử.

Ngày nay, Khuê Văn Các ở Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã được thừa nhận là biểu tượng của Tp Hà Nội.

 
Ảnh: Một góc Văn Miếu nhìn từ trên cao.

Theo dulich.sky.vn