Lời tâm sự buồn của người công nhân làm từ buổi sơ khai – tam su buon cua toi

Công nhân làm việc tận nhà máy VMEP

Cuối chiều 13/11, ở một ngôi nhà nằm sâu trong một ngõ nhỏ trên phố Bùi Thị Xuân, có một người công nhân đang bước những bước khó khăn, đôi mắt anh nhìn chuyên chú vào từng bước chân. Trước đó, trong một lần đi làm về anh tự dưng bị đột quỵ và ngã xe.

Người công nhân đó tên Nguyễn Văn Cường, nguyên là Trưởng phòng xưởng Sơn, Trung tâm tư vấn du học Hữu hạn Chế tạo Công nghiệp và Gia công sơ chế hàng xuất khẩu Việt Nam (VMEP). Anh Cường khởi đầu làm ở VMEP từ ngày 7/6/1993 (3 tháng sau thời điểm nhà máy VMEP này chính thức đi vào hoạt động), cho đến khi VMEP đột nhiên ra thông báo thôi việc (10/10/2019), anh đã công tác tại đây trọn vẹn 26 năm.

26 năm cùng công ty tư vấn du học trải qua biết bao đoạn trường, từ những lúc đỉnh cao với hơn 500 công nhân, cho đến những khi sa sút chỉ còn khoảng 40 công nhân, anh Cường vẫn chưa phút nào từng nghĩ sẽ rời bỏ công ty tư vấn du học. Bởi với anh, công ty tư vấn du học không đơn thuần chỉ là nơi làm việc, công ty tư vấn du học với anh là ngôi nhà thứ hai, mà đã là ngôi nhà, đã là gia đình thì làm sao có thể rứt bỏ nhau trong những lúc hoạn nạn để tìm kiếm một cuộc sống tốt hơn được. Với anh, đã là nhà thì có sự gắn bó, có sự vui cùng vui, buồn cùng buồn và hoạn nạn thì không thể rời bỏ nhau, không thể nào phủi nhau đi như phủi những hạt cát vô tri.

Tôi ghi lại những dòng tư duy trên của anh trong căn phòng nhỏ, phía ngoài những đợt gió mùa đông đang kéo về và mưa thì đang khởi đầu rả rích, trở nặng rồi rơi lộp bộp ngoài sân. Trong căn phòng nhỏ, anh mặc chiếc áo phông có cổ ở phía ngực trái có chữ SYM, ngồi trên chiếc ghế nhỏ nơi lưng phòng anh rót chén trà nóng mời tôi.

Cũng từ đây anh xin phép sẽ không nói về mình nữa, vì trong tình cảnh sức khỏe như vậy này anh cũng không muốn đòi hỏi gì hơn. Anh nói với tôi, trong bài này tôi đừng viết về anh, cũng đừng chụp hình anh mà hãy qua mẩu chuyện của anh mà viết về những công nhân khác, hãy viết về những người đang khoác trên mình chiếc áo có dòng chữ “SYM – VMEP” bị đuổi việc trong thời gian vừa rồi.

Dòng chữ “SYM – VMEP” trên áo bảo lãnh của anh Cường

Những ngày này, dẫu bệnh tật đang kéo đến và anh vẫn phải lên Trạm xá Hữu nghị Việt Nam – Cuba thăm khám thường xuyên, nhưng ở sâu trong tâm thức của mình anh không thể nào quên được hình ảnh giây phút anh và những người đồng nghiệp bị mái nhà VMEP, ngôi nhà VMEP hắt hủi ra ngoài đường.

“Tôi nhớ như in, lúc đó vào khoảng 4 giờ chiều ngày 10/10, công ty có gọi chúng tôi lên, đến nơi họ đưa quyết định nghỉ việc. Lúc đó tất cả mọi người đều bàng hoàng, không ai hiểu tại sao lại có quyết định như vậy, nên khi đó mọi người đều phản đối dữ dội và không một ai nhận quyết định cả. Sau đó, công ty liền lập danh sách 149 người từ mai trở đi phải dừng việc và không được vào công ty nữa”, anh Cường tưởng niệm lại.

Công nhân bị sa thải tập trung trước cổng VMEP phản đối quyết định chấm hết hợp đồng

Trong số những công nhân đó, phòng ban anh Cường quản lý có 26/28 người bị thôi việc, hai người sót lại là một nữ công nhân đang mang thai và một nữ công nhân có con nhỏ. Anh Cường cho biết, những công nhân trên tới từ nhiều địa phận khác nhau trong Tp (quận Hà Đông, huyện Chương Mỹ,…) và cũng có các công nhân từ các tỉnh thành khác (Bắc Giang, Phú Thọ…) đến thuê nhà để làm việc tại công ty tư vấn du học. Hầu như mọi người đều gắn bó với công ty tư vấn du học nhiều năm và ai cũng xác nhận rằng sẽ làm cho đến khi nghỉ hưu mới thôi.

Anh Nguyễn Ngọc Hợp (52 tuổi, huyện Yên Dũng, Bắc Giang) làm việc ở xưởng sơn từ năm 2002, tình đến thời điểm bị sa thải anh đã công tác được 17 năm

Xưởng sơn nơi công nhân của anh Cường làm việc là phòng ban độc hại nhất trong các khâu sản xuất của công ty tư vấn du học, nên qua các thời kỳ tuyển người rất khó, vì vào đây công nhân làm việc độc hại, vất và mà lại phải tăng ca nhiều. “Dẫu vậy, vào những lúc công ty có nhiều việc phải tăng ca, khi được yêu cầu làm, công nhân vẫn nhiệt tình”, anh Cường chia sẻ.

Nói đến đây, anh Cường dừng lại ngậm ngùi nhìn chiếc áo bảo lãnh có ghi dòng chữ “SYM – VMEP” trên ngực trái treo ở cánh cửa tủ nơi góc nhà, phía trên tủ vẫn còn 2 chiếc áo bảo lãnh được treo như vậy. Trước đó, mỗi khi đi làm anh đều đến lấy và mặc thận trọng vào người.

Chiếc áo bảo lãnh của VMEP mà anh Cường mặc mỗi khi đi làm

“Vậy mà”, anh ngậm ngùi nói, “vậy mà”, anh ngậm ngùi nói, “Công ty nỡ lòng nào phủi họ đi như phủi những hạt cát vô tri”. Phủi đi những loài người đã từng gắn bó, đã từng coi công ty tư vấn du học là nhà, họ hiến dâng cả tuổi trẻ cho công ty tư vấn du học và khi họ ở độ tuổi 35 – 50 công ty tư vấn du học lại không cần họ nữa, phủi họ ra đường. Liệu hành động ấy có còn đúng như những điều mà công ty tư vấn du học đã nói khi xưa hay không, “Khẳng định cống hiến”?.

Dòng chữ “Khẳng định cống hiến” được dán ở nhà máy VMEP

“Trong trường hợp công ty vì những lý do khác mà không sử dụng họ nữa thì cũng phải có sự hỗ trợ xứng đáng, hợp lý, đúng đắn với công sức, cống hiến họ bỏ ra theo đúng các quy định của pháp luật, theo đúng chính sách của công ty đã cam kết với họ”, anh Cường giãi bày.

Nói đến đây, nói đến đây, anh Cường giọng nói lạc đi, “Tôi có trách nhiệm với anh em công nhân. Khi xưa, lúc cần họ, tôi yêu cầu họ tăng ca, hoàn thành công việc. Giờ đây, khi công nhân bị thôi việc mà tôi không làm được gì giúp họ thì tôi là kẻ vô trách nhiệm”. Nhưng chính bản thân anh Cường cũng là một trong những công nhân bị công ty tư vấn du học sa thải, và yêu cầu của anh so với công nhân khi xưa cũng là thực hiện theo chỉ đạo của công ty tư vấn du học để đẩy nhanh tiến độ sản xuất.

Anh Cường dừng lời, ngoài trời những cơn gió đầu mùa rít lên dữ dội gợi cho anh nhớ về một ký ức trong một đêm đông lạnh giá khi xưa, “Cách nay 11 năm, nhà máy VMEP xảy ra cháy lớn, nhận được tin hàng trăm công nhân từ khắp nơi đều không quản đường xa để đến hỗ trợ nhà máy dập lửa. Đêm hôm đó, trời rất lạnh, họ đã thức trắng đêm.”

Hiện trường vụ cháy ở nhà máy VMEP năm 2008 (Ảnh: Nongnghiep)

Khoảng 22h30, ngày 19/9/2008, một vụ cháy lớn xảy ra tại Nhà máy Sản xuất phụ tùng và Lắp ráp xe máy Trung tâm tư vấn du học VMEP.(nay thuộc ᴘ. La Khê, 𝒬. Hà Đông, Hà Nội). Sau đó nhanh chóng bùng lên và bao trùm lên toàn thể tòa nhà B5 (khu kho linh kiện kinh doanh và xe máy lắp ráp hoàn chỉnh).

Đến khoảng 2h sáng ngày ngày tiếp theo, dưới sự nỗ lực hàng trăm cán bộ chiến sĩ Phòng Công an PCCC Công an TP. Hà Nội và hàng trăm công nhân đám cháy cơ bản đã được dập tắt. Vụ cháy tuy không có thiệt hại về người nhưng đã khiến khu vực nhà xưởng, kho rộng 4.500m2, trong đó có 3.000m2 diện tích kho hàng bị thiêu rụi hoàn toàn.