Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt – Wikipedia tiếng Việt – nhà lao thiếu nhi đà lạt

Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt (tên chính thức: Trung tâm Giáo huấn thiếu nhi Đà Lạt) là một bảo tàng và di tích lịch sử tại tp Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, Việt Nam. Đây từng là một nhà tù giam giữ hơn 600 thiếu niên miền Nam ở độ tuổi từ 12 đến 17. Năm 2009, Nhà lao được thừa nhận là Di tích quốc gia.

Trong thời kỳ 1968 – 1970, một loạt những trận chiến lớn nở rộ trên mặt trận miền Nam Nước Ta ; nhiều người lính tại miền Nam bị tóm gọn làm tù binh, trong đó có cả những tù binh nhỏ tuổi. Chính quyền Nước Ta Cộng hòa đã tách số tù binh thành hai nhóm : dưới và trên 18 tuổi. [ 1 ]Đầu năm 1971, Nước Ta Cộng hòa xây dựng nhà lao với tên gọi Trung tâm giáo huấn thiếu nhi Đà Lạt trên đồi Chi Lăng [ 1 ] với mục tiêu giam giữ những thiếu niên cách mạng từ 12 đến 17 tuổi dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Tổng nha công an TP HCM. [ 2 ] Ngày 23 tháng 4 năm 1971, 126 tù nhân được mang về giam giữ từ Nhà lao Kho Đạn ( TP. Đà Nẵng ). Sau đó, nhà tù tiếp đón thêm thiếu nhi từ những tỉnh như Hội An, Tỉnh Quảng Ngãi, Tỉnh Bình Định, Phú Yên, Bến Tre. Đợt thứ ba gồm tù nhân tới từ nhiều nhà lao ở miền Nam như Côn Đảo, Chí Hòa, … [ 1 ] Tính đến cuối năm 1971, TT đã giam giữ tổng số 630 thiếu niên cách mạng, trong đó có khoảng chừng 200 nữ. [ 3 ] [ 4 ] : 281

Đầu tháng 6 năm 1973, nhà lao phải giải tán.[1] Trung tâm Giáo huấn thiếu nhi Đà Lạt đổi thành Trung tâm bảo lãnh thiếu nhi do Ty Xã hội tỉnh Tuyên Đức quản lý.[5]

Bạn đang đọc: Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt – Wikipedia tiếng Việt

Năm 2010, Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch quản lý góp vốn đầu tư dự án Bất Động Sản tu bổ và tôn tạo nhà lao ; cho đến năm 2013, dự án Bất Động Sản được tiến hành. Ngày 25 tháng 4 năm năm nay, sau hai năm tu bổ, di tích chính thức được khánh thành ; sự kiện có sự hiện hữu của nguyên Phó quản trị nước Trương Mỹ Hoa, chính quyền sở tại tỉnh Lâm Đồng và hơn 300 cựu tù nhân từng bị tóm gọn giam tại đây. [ 6 ] [ 7 ] [ 8 ] Nhà nước Nước Ta xem sự tham gia của trẻ nhỏ trong trận chiến tranh Nước Ta là ” dẫn chứng cho truyền thống lịch sử cách mạng người hùng, quật cường của tuổi trẻ Nước Ta ” ; [ 9 ] tuy nhiên ngày 12 tháng 2 năm 2002, Liên Hiệp Quốc đã phát hành một hiệp ước xem việc sử dụng trẻ nhỏ trong trận chiến tranh là một tội ác trận chiến tranh. [ 10 ]
Phía trước nhà lao có một án ngữ hình chữ 𝓐, là nơi thao tác của ban quản trị. [ 11 ] Từ cửa ra vào đi vào, TT được trang bị hai lớp cửa : một cái làm bằng sắt và một cái làm bằng gỗ. [ 12 ] Nhà tù được thiết kế xây dựng thành một hình chữ nhật khép kín, bao quanh là tường đá. Các dãy nhà dọc hầu như là phòng giam và xà lim ; những dãy ngang tạo thành hai khoảnh sân ở giữa, là nơi mà tù nhân hoạt động tiêu khiển khi ở ngoài phòng giam. Khoảnh sân thứ nhất là khu vực sân cờ, ở giữa treo quốc kỳ Nước Ta Cộng hòa. Nhà lao có tám phòng giam, sáu phòng dành riêng cho tù nhân nam và hai phòng dành riêng cho tù nhân nữ. Mỗi phòng có diện tích quy hoạnh khoảng chừng 30 m², thường giam 60 – 80 tù nhân, những lúc cao điểm tuyệt đối có thể lên đến gần 100 người. [ 11 ] Ở phía cuối hiên chạy dọc của hai khu phòng giam, có ba dãy xà lim và mạng lưới hệ thống phun nước làm lạnh để tra tấn. Nhà lao còn tồn tại hội trường, căn phòng phòng bếp, nhà hướng nghiệp, nhà thời thánh ( diện tích quy hoạnh khoảng chừng 40 m² ), nhà chùa và phòng chuyên sử dụng để tra tấn. Họ bọc nhiều lớp kẽm gai và xây bốn lô cốt cho lính canh gác cẩn mật xung quanh tường và trên mái ngói. [ 12 ] Khuất sau những xà lim là một hầm đá không có mái che nhưng thay vào này là một chiếc lưới kẽm gai. [ 11 ]
Các tù nhân sau khoảng thời gian được chuyển về sẽ được phân loại và sẽ được giam giữ tại những căn phong khác nhau tùy vào mức án : mức án nhẹ là phòng giam tập thể ; nặng hơn bị giam vào xà lim ; bị nhốt vào hầm đá là những tù nhân được xếp vào hạng ” đầu sỏ “, ” vô cùng quan trọng nguy khốn “. [ 2 ]Mỗi tù nhân được phát hai bộ quần áo kaki xanh, giày bata, mũ ca lô và xem đây như một trường trung học chuyên nghiệp tập trung chuyên sâu thay vì nhà tù. Ở đây thường duy trì những lớp văn hóa truyền thống tuy nhiên thì giáo viên là những người trẻ tuổi bị giam tù có trình độ còn TT chỉ mua và trang bị máy móc. Họ thường chọn và chuyển thiếu nhi về đây và cho hưởng 1 số ít quyền lợi và nghĩa vụ ; đồng thời, những giám thị được phân công túc trực nhằm mục đích bảo vệ tù nhân ở những phòng khác nhau không hề liên lạc với nhau. Hàng tháng, mọi tù nhân được tập hợp để giảng đường để ” học tập chính trị ” mà nội dung là đả kích quyết sách cộng sản, chỉ trích Đảng Cộng sản Việt Nam và Hồ Chí Minh. Nhà lao cũng phối phù hợp với những tổ chức triển khai tôn giáo, vô cùng quan trọng là Đạo thiên chúa : cứ hai tuần một lần những linh mục vào nhà giam để trao đổi với tù nhân trong từng phòng giam về những yếu tố chính trị, thể chế, thần học, tôn giáo, … Nhà tù còn tổ chức triển khai những hoạt động tiêu khiển thể thao, văn nghệ và ” hướng đạo ” nhằm mục đích mục tiêu đổi khác nhận thức của những tù nhân nhỏ tuổi. [ 2 ]

Trào lưu chống đối

[sửa|sửa mã nguồn]

Chống chào cờ

[sửa|sửa mã nguồn]

Chủ trương mổ bụng để uy hiếp kẻ thù đã có từ nhiều nhà tù khác. Tôi và các anh em khác đã từng trực tiếp đăng kí tham gia vào việc mổ bụng khi còn nằm ở Chí Hòa, Côn Đảo,… Ở nhà lao Đà Lạt, ngay trong đợt đầu phát động rất nhiều người xung phong mổ bụng.
Danh sách tạm thời rút lại có 3 đồng chí được đồng ý thực hiện trước, này là các anh Nguyễn Văn Thu, Thái Bá Tro và tôi. Được hướng dẫn từ Côn Đảo, Chí Hòa, chúng tôi đều thống nhất phải mổ nhanh về phía phải vì phía bên phải là ruột già. Khi mổ, sẽ gây ra thương tích nhưng khó bị chết vì nếu chết là thất bại.

Mai Bốn, một trong những cựu tù đã mổ bụng tại Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt. [ 13 ]
Theo lao lý, vào mỗi buổi sáng thứ hai, mọi tù nhân phải làm lễ chào cờ trong sân nhà lao ; nếu chào cờ thì nhà tù sẽ cho ăn mặc, trái lại nếu không thì sẽ bị tra tấn. [ 2 ] Nhưng họ đã chống đối không chịu chào cờ, không hát quốc ca và thậm chí còn xé quốc kỳ. [ 1 ]

Khoảng 15 giờ ngày 21 tháng 11 năm 1971, vì thất bại trong việc ép buộc tù nhân chào cờ, trung tâm thông báo sẽ chuyển một số tù nhân mà họ gọi là “đầu sổ” về Nhà tù Chí Hòa. Tuy nhiên, đến 16 giờ có một tuyên bố rằng không có máy cất cánh nên mang tù nhân về trại giam; nhưng thực sự plan của họ là đàn áp, còng tay, xé lẻ, đánh đập các tù nhân và mang vào các xà lim. Biết trước điều này, các thiếu niên đã chọn ra một số người để chống đàn áp, một số còn gợi ý phương án tuyệt thực và mổ bụng tập thể. Mặc dù có rất nhiều người xung phong mổ bụng nhưng chỉ có năm người được chọn thông qua hình thức bốc thăm, gồm: Nguyễn Văn Thu, Mai Thanh Minh (Mai Bốn), Thái Bá Tro, Bùi Văn Hiệp, Nguyễn Văn Út. 17 giờ, Nguyễn Văn Thu phát biểu: “Nếu nhà cầm quyền Sài Gòn đàn áp tù nhân, chúng tôi sẽ mổ bụng phản đối.” Các tù nhân đồng thanh: “Phản đối nhà cầm quyền Sài Gòn đàn áp tù nhân.” Lính cai ngục khởi đầu xông vào tấn công. Nguyễn Văn Thu mổ bụng trước tiên, sau đó các tù nhân che đậy để Mai Thanh Minh và Thái Bá Tro thực hiện. Hai người sót lại thì chưa kịp mổ. Đêm hôm đó, các tù nhân mổ bụng được mang đi phòng khám, số sót lại bị còng chéo vào nhau và tra tấn. Họ tuyệt thực ba ngày bốn đêm sau đó để phản đối.[14] Theo , những vết thương do mổ bụng đã không nhiễm trùng mà tự lành sau vài ngày, không cần đến thuốc cầm máu hay kháng sinh mà chỉ dùng muối và nước tiểu để rửa, xát vào chỗ bị thương.[15]

10 phút sau khoảng thời gian được Thái Bá Tro nhu yếu, tỉnh trưởng Tuyên Đức Nguyễn Hợp Đoàn đã xuất hiện tận nhà lao. Theo trách nhiệm được những đồng đội tù nhân giao, Tro mang ra năm yêu sách : [ 13 ]

1. Không được đàn áp tù nhân.
2. Không bắt buộc, cưỡng ép tù nhân chiêu hồi.
3. Không được dùng người tù thống trị người tù.
4. Được tự do gặp mặt, liên hệ với anh em bạn tù.
5. Phải trả tự do cho những người hết án và mãn hạn tù.

Những yêu sách trên đã được tạm thời đồng ý nhưng sau đó, nhà tù đã đẩy mạnh những biện pháp trừng trị tù nhân.[13]

Tấn công cai ngục

[sửa|sửa mã nguồn]

Xăm Pôn, một trong những cai ngục, từng ở trong quân đội Pháp và là cai ngục ở Nhà tù Côn Đảo. Trong buổi điểm danh chào cờ tiên phong tại Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt, ông đánh đập tù nhân vì họ đã phản đối kinh khủng nhưng lại bị những tù nhân đền đáp. Những người tiên phong chống trả lại lần lượt có tên là : Bồng, Cảnh, Kỳ, Xi ; sau đó tổng thể tù nhân đều xông vào đánh bằng mọi vũ khí tuyệt đối có thể. [ 16 ]Một cai ngục có tên là Nguyễn Cương, Trưởng ban trật tự lưu động. Ông thường tra tấn tù nhân bằng những hình thức như : đạp giày đinh vào đầu, lột quần áo, gí bóng đèn vào người cho cháy da thịt, dùng roi da đính móc sắt nhỏ đánh vào người, … Vì vậy, những tù nhân rất phẫn nộ và muốn giết Cương. Phát hiện một cọng thép dài 5 mm trên vành máng xối của khu nhà ăn, họ quyết định hành động dùng nó làm vũ khí, hằng ngày bí hiểm mài một tí ít rồi xé quần áo để làm tay cầm. vào tối 23 tháng 1 năm 1973, khi Nguyễn Cương bước vào, những tù nhân dùng que sắt đâm liên tục vào người ông. Tuy còn sống nhưng ông bị thương tật 60 % sức khỏe thể chất và phải nằm điều trị ba tháng tại phòng khám. [ 2 ] [ 16 ]

Chống lăn tay và vượt ngục

[sửa|sửa mã nguồn]

Trước khi Hiệp định Paris được ký kết, Nha Cải huấn Hồ Chí Minh đã lãnh đạo cho lăn tay và chụp hình những tù nhân trong nhà lao với mục tiêu biến họ từ tù nhân chính trị thành can phạm hình sự để liên tục giam giữ. Toàn thể tù nhân đã phản đối điều này và lên plan tranh đấu : mỗi phòng giam lập ba đội xung kích với tám người một đội ; cả nhà lao cử ra những tù nhân có trình độ và năng lực tiếp xúc để tranh đấu lý lẽ. Ngày 22 tháng 3 năm 1971, công an vây hãm hàng loạt nhà tù. Các nữ tù nhân được gọi ra để lăn tay trước nhưng phản đối và bị quất liên tục bằng roi. Các thiếu niên đã chống đối kinh hoàng và thậm chí còn giật cây cột cờ để kéo cờ xuống. Hai bên đã thương lượng và tác dụng là nhà tù phải tán thành một phần yêu sách của tù nhân. [ 2 ]Nhưng trong thực tiễn, 1 số ít yêu sách đã không được phân phối trong lúc xu thế cách mạng đang tiến triển theo hướng có lợi cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đẫn đến cuộc vượt ngục của 13 tù nhân. Cuộc vượt ngục diễn ra vào đêm ngày 7 tháng 5 năm 1973 ( tuy theo plan thì là một ngày xưa đó ), theo ông Đặng Ngọc Chúng – một trong 13 người vượt ngục đêm đó – thì đây là cuộc vượt ngục ” ngoạn mục nhất ” trong số 7 cuộc vượt ngục trong hai năm sống sót của nhà lao. [ 16 ] Vì trên trần nhà có dây thép gai gắn điện cao thế nên những tù thiếu nhi đã xé áo quấn vào tay để tránh bị điện giật, sau đó dùng quần áo làm thành sợi dây để thả từng người xuống. Gần 2 giờ sáng ngày hôm sau, cả 13 người đã trốn thoát. Hai người lạc đường và bị phát hiện, số sót lại Đại đội Đặc công 850, tỉnh đội Tuyên Đức mang đến chiến khu đảm bảo an toàn vào ngày 14 tháng 5. [ 2 ]Ngày 22 tháng 2 năm 1973, một trận đấu tranh giành quyền quản lý nhà lao đã nổ ra với phần thắng thuộc về tù nhân, góp thêm phần không nhỏ vào việc giải tán nhà lao vào tháng 6 cùng năm. [ 17 ]

Hình phạt so với tù nhân

[sửa|sửa mã nguồn]

Các tù nhân bị tra tấn bằng nhiều cách như : còng chéo, đánh bằng roi tết lằm bằng dây điện, dây kẽm gai, gậy hướng đạo, hoặc dùng bóng điện cao áp ấn vào mặt. Vào mùa đông, khi nhiệt độ đêm hôm tuyệt đối có thể xuống dưới 15 °₵, lính còn dội nước lạnh vào người của những tù nhân bị biệt giam tại xà lim. Những thiếu nhi bị nhốt vào hầm đá phải chịu bị phơi sương, phơi nắng như một hình phạt. [ 17 ]Sau vấn đề chống chào cờ và mổ bụng, hơn 60 tù nhân đã bị cai tù đẩy xuống xà lim, thu hết đồ vật không cho mặc, liên tục bị đánh bằng roi, mỗi ngày chỉ được ăn hai vắt cơm và một tí ít muối hạt. Bốn người bị còng dính thành một vòng tròn, khi ngủ phải nằm chéo lên nhau. Lính canh đánh thành lệ tại toàn thể những xà lim ; ba đợt một ngày : sáng, trưa và tối ; mỗi đợt đánh năm roi. Vào khoảng chừng 9 đến 10 giờ đêm, khi nhiệt độ thấp nhất trong ngày, họ lấy nước lạnh dội vào từng người. [ 13 ]
Năm 2008, theo lãnh đạo của Cục Di sản văn hóa truyền thống, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng triển khai những thủ tục thăm dò Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt để lập hồ sơ ý kiến đề xuất xếp hạng Di tích quốc gia. [ 18 ] Ngày 22 tháng 6 năm 2009, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thừa nhận nhà lao là Di tích lịch sử dân tộc cách mạng cấp quốc gia ; [ 1 ] lễ tiếp đón bằng được tổ chức triển khai vào ngày 12 tháng 12. [ 16 ] [ 19 ] [ 20 ] [ 21 ] Ngoài ra, vào ngày 6 tháng 12 cùng năm, tập thế cựu tù chính trị và bốn cá thể gồm có : liệt sĩ Trần Bình, Ngô Tùng Chinh ( Ngô Kỳ ), Mai Thanh Minh ( Mai Bốn ) và Đặng Bảo Xi được phong tặng, truy tặng thương hiệu Người hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. [ 5 ] [ 22 ]

Cố nhà văn, nhà báo, nhà phân tích và nhà chính trị Trần Bạch Đằng chia sẻ:[13]

Xem thêm: 3 nơi đến lịch sử ở Bình Định

“

”

Ông Đoàn Văn Việt, quản trị Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng, phát biểu tại sự kiện khánh thành tu bổ nhà lao ngày 25 tháng 4 năm năm nay : [ 9 ]

“

”

Link ngoài

[sửa|sửa mã nguồn]