Những kỳ vọng đột phá từ mô hình ‘thành phố trong thành phố’ – thành phố trong thành phố

Một góc Tp Hồ Chí Minh. (Nguồn: TTXVN)

Trong đề án sắp xếp nhà cung cấp hành chính cấp huyện, xã trên địa phận Tp Hồ Chí Minh thời kỳ 2019-2021, việc thành lập Tp thuộc Tp Hồ Chí Minh (Tp Thủ Đức) được xem là nội dung trọng tâm. Chính quyền Tp đang nhanh chóng hoàn thiện đề án và người dân đang mong đợi “luồng gió mới” từ mô hình chính quyền đô thị này.

Khai thác tối đa mọi nguồn lực

Vừa qua, Chính phủ đã tán thành chủ trương thành lập Tp Thủ Đức trực thuộc Tp Hồ Chí Minh trên nền tảng sắp xếp quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức.

Mục tiêu cốt lõi của Tp Thủ Đức là trở thành hạt nhân thực hiện cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 của Tp Hồ Chí Minh và Vùng kinh tế trung tâm phía Nam.

Tp Thủ Đức có vị trí trọng yếu trong vùng tam giác Tp Hồ Chí Minh-Đồng Nai-Bà Rịa-Vũng Tàu, là đầu mối của những tuyến giao thông mạch máu giữa Tp với các tỉnh Đông Nam Bộ.

Nằm ở cửa ngõ Đông Bắc Tp Hồ Chí Minh, Tp Thủ Đức tiếp giáp khu vực trung tâm Tp Hồ Chí Minh, giáp Tp Biên Hòa, Nhơn Trạch của tỉnh Đồng Nai, Tp Dĩ An và Tp Thuận An của tỉnh Bình Dương.

Thời kỳ 2017-2019, vận tốc tăng trưởng kinh tế 3 quận trên luôn đạt hơn 10%, nối liền với sự phát triển mạnh mẽ các nghề dịch vụ, công nghiệp, xây dựng. Hiện tại, cơ cấu kinh tế 3 quận dịch chuyển theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ.

Quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức cũng đã tạo nên 4 nền tảng trọng yếu, gồm khu công nghệ vượt bậc quy mô 913ha (quận 9) có tỷ lệ đầu tư lấp đầy khoảng 90% với 156 dự án, tổng vốn đầu tư khoảng 7,1 tỷ USD. Đại học Quốc gia Tp Hồ Chí Minh (quận Thủ Đức) diện tích khoảng 643ha, có trên 10.000 giáo viên, trong đó có hơn 1.000 giáo sư, tiến sỹ và khoảng 100.000 sinh viên.

Trong lúc đó, Khu trung tâm thành phố mới Thủ Thiêm (quận 2) có diện tích khoảng 657ha, tính năng chính là trung tâm thương mại, tài chính, dịch vụ và dân cư hiện đại.

Ngoài ra, hệ thống hạ tầng đồng bộ gồm có tuyến metro số 1 (Bến Thành-Suối Tiên), cao tốc Tp Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây, Quốc lộ 1A, Xa lộ Hà Nội, đường Phạm Văn Đồng, cảng Cát Lái…

Sau thời điểm sáp nhập, Tp Thủ Đức sẽ có diện tích 21.000ha, dân số 1 triệu người với 36 phường. Theo quy hoạch dự kiến, Tp này sẽ có 8 trung tâm nổi trội gồm: Trung tâm tài chính quốc tế Thủ Thiêm, Trung tâm công nghệ vượt bậc, Trung tâm công nghệ giáo dục, Khu đô thị tương lai Trường Thọ, Khu thể thao và sức khỏe Rạch Chiếc, Khu Công nghệ sinh thái Tam Đa, Trung tâm kết nối Vùng Đông Nam bộ và Cảng quốc tế Cát Lái.

Tp Thủ Đức được nhìn nhận sẽ là hạt nhân đi đầu, xúc tiến phát triển kinh tế với mũi nhọn là nghề kinh tế tri thức, trung tâm đổi mới sáng tạo, xúc tiến sự phát triển của Tp Hồ Chí Minh và vùng Đông Nam Bộ.

Hiện tại, Tp Hồ Chí Minh đang chuẩn bị các thủ tục để lập quy hoạch Tp Thủ Đức.

Cực tăng trưởng mới

Về quy hoạch Tp Thủ Đức, ông Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Tp Hồ Chí Minh cho biết điểm trọng tâm của Đề án sắp xếp các nhà cung cấp hành chính cấp huyện, xã thuộc Tp Hồ Chí Minh thời kỳ 2019-2021 là thành lập Tp Thủ Đức, một nội dung mà Tp đã ấp ủ từ nhiều năm qua là mô hình “thành phố trong thành phố” trở thành hạt nhân và một cực tăng trưởng mới xúc tiến phát triển cho Tp Hồ Chí Minh và Vùng kinh tế trung tâm phía Nam, qua đó góp phần thiết lập chuỗi giá trị tăng trưởng trên nền tảng công nghệ vượt bậc, hạ tầng kỹ thuật và xã hội hiện đại, hỗ trợ vốn hiệu quả cho doanh nghiệp hội nhập quốc tế.

Dự kiến, sau thời điểm thành lập, Tp Thủ Đức sẽ đóng góp khoảng 7% GDP của cả nước và là “hạt nhân” xúc tiến kinh tế Tp Hồ Chí Minh và Vùng kinh tế trung tâm phía Nam.

Ngoài ra, việc thành lập Tp Thủ Đức sẽ giúp Tp Hồ Chí Minh khai thác tốt hơn lợi thế về vị trí, tạo điều kiện thuận tiện để tận dụng nguồn nhân lực trẻ, sức tăng trưởng nhanh và tỷ lệ đô thị hóa cao, dần tạo dựng các chuỗi giá trị trong các nghề công nghệ vượt bậc, phát triển khoa học công nghệ như một yếu tố mấu chốt để phát triển đô thị nhanh và kiên cố. Qua đó, Tp Hồ Chí Minh cũng sẽ thu hút được nhân tài và phát triển các tuyệt kỹ trong lực lượng lao động, đồng thời góp phần tinh giản bộ máy hành chính, đẩy tiến trình cải tiến hành chính dựa vào công nghệ mạnh mẽ hơn.

[Sẽ xem xét xây dựng cơ chế đặc thù, vượt trội cho thành phố Thủ Đức]

Đáng Note, thông qua những thay đổi trong cơ chế phân cấp về ngân sách cho Tp trực thuộc, Tp Hồ Chí Minh được tăng cường khả năng kêu gọi và sử dụng các nguồn lực đầu tư cho nền tảng hạ tầng và nguồn nhân lực tại Tp Thủ Đức theo cơ chế phân bổ có yếu tố ưu tiên so với các nghề đặc trưng mũi nhọn thích hợp theo định hướng đô thị sáng tạo.

Mặt khác, việc xác nhận quyền tự chủ, tự phụ trách của các cấp chính quyền sẽ dần tạo dựng nền tảng vững chắc cho các cam kết của chính quyền với nhà đầu tư, đảm bảo tính ổn định của các cơ chế, quyết sách.

Một góc Tp Hồ Chí Minh. (Nguồn: TTXVN)

Tán thành chủ trương thành lập Tp Thủ Đức, Chính phủ đã đề xuất trong quá trình xây dựng đề án, Tp Hồ Chí Minh lưu ý về quy hoạch chung, tổ chức lấy ý kiến của các nhà đầu tư nước ngoài, các tập đoàn công nghệ, tài chính, bds hàng đầu toàn cầu về định hướng xây dựng Tp Thủ Đức, làm rõ các điểm nhấn, điểm nhấn của Tp mới.

Đồng thời, quy hoạch Tp Thủ Đức cần được gắn trong quy hoạch chung của Tp Hồ Chí Minh cũng như quy hoạch vùng, để tạo động lực tăng trưởng, trợ giúp, tránh trùng lặp định hướng phát triển giữa các vùng, các khu vực và tránh tạo ra đối đầu nội vùng không thiết yếu, dễ làm phân tán nguồn lực.

Ngoài ra, Tp Hồ Chí Minh cần làm rõ hình thức kêu gọi nguồn lực đầu tư nền tảng hạ tầng cho Tp Thủ Đức, thiết kế không gian Tp Thủ Đức rộng rãi, xanh sạch đẹp, đảm bảo an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Về quản lý hành chính nhà nước theo tổ chức chính quyền đô thị, Tp Thủ Đức sẽ có các phường trực thuộc (tại các phường này sẽ thực hiện không tổ chức Hội đồng Nhân dân). Một số tính năng, nhiệm vụ quyền hạn của Hội đồng Nhân dân phường sẽ được điều chuyển cho Hội đồng nhân dân, Ủy ban Nhân dân, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Tp Thủ Đức.

Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Tp Thủ Đức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương, quy định khác của pháp luật có liên quan và các nhiệm vụ, quyền hạn như bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, luân chuyển, khen thưởng, kỷ luật Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường trực thuộc; đồng thời đình chỉ việc thi hành, huỷ bỏ một phần hoặc toàn thể văn bản trái pháp luật của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường trực thuộc.

Theo tiến sỹ Trần Du Lịch, nguyên Phó Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội Tp Hồ Chí Minh, thực hiện mô hình này sẽ hướng tới mục tiêu tổ chức một mô hình quản lý đô thị phù phù hợp với đặc tính của một siêu đô thị trong hoàn cảnh mô hình quản lý cũ hiện là “cái áo” quá chật.

Mặt khác, tạo điều kiện tinh gọn bộ máy, thực hiện mô hình chính quyền điện tử một cách liên thông, thực hiện quản lý nền hoạt động quản trị số hóa các hoạt động.

Trọng yếu hơn, mô hình này làm nền tảng để tiến hành việc phân cấp, phân quyền cho nền tảng theo hướng tinh gọn, tránh một thủ tục đi qua nhiều nơi. Việc gì nền tảng làm tốt hơn cấp trên thì nên phân quyền, phân cấp cho cấp đó làm, cấp trên chỉ phụ trách thanh tra, xác minh, giám sát./.

Trần Xuân Tình (TTXVN/Vietnam+)