Tết đoàn viên là gì? Nguồn gốc, ý nghĩa của ngày tết đoàn viên – tết đoàn viên là gì

Trung thu hay Tết đoàn viên là 1 nét văn hóa truyền thống của người Việt Nam hàng ngàn năm nay bởi nó mang trong mình nguồn gốc cũng như ý nghĩa nhân văn đầy thú vị. Tuy nhiên, không phải ai trong tất cả chúng ta cũng biết rõ Tết đoàn viên là gì và những phong tục xung quanh ngày này. Hãy cùng supperclean.vn tìm hiểu câu trả lời trong nội dung rõ ràng dưới đây nhé! 

Tết đoàn viên là gì?

Trung thu là tết đoàn viên và được diễn ra vào ngày 15/8 âm lịch hàng năm. Dựa vào tư tưởng dân gian, rằm tháng 8 hàng năm sẽ là ngày để tạ ơn thần Rồng vì đã mang mưa đến giúp mùa màng bội thu, các thành viên trong nhà quây quần cùng nhau cùng ăn bữa cơm. Cũng chính vì vậy ngày này còn được gọi là “Tết đoàn viên” giống với ý nghĩa của tên gọi.

Bên cạnh cách giải thích trên thì, mặt trăng vào ngày này sẽ rất tròn, mang ý nghĩa viên mãn tròn đầy nên tên gọi Tết đoàn viên cũng có thể được hiểu theo nghĩa này.

Nội dung tham khảo: Mùa lễ hội cuối năm 2020 có những lễ hội rực rỡ nào?

Nguồn gốc của ngày Tết trung thu Tết đoàn viên

Như đã nói ở trên, Tết Trung thu (Tiếng Trung: 節中秋) có nghĩa là ngày Tết được tổ chức vào trung tâm của mùa thu, tính theo lịch âm tức là Rằm Tháng Tám (15/8).

Theo những tìm hiểu của các nhà khảo cổ học, Tết Trung thu đã có từ cách đây hàng nghìn năm ở Việt Nam, bằng cớ là những dấu vết được khắc lại trên mặt trống đồng Ngọc Lũ. Hình ảnh được tái hiện trên trống đồng chính là ngày lễ hội của những người nông dân sau vụ mùa. Họ đang tạ ơn thần linh vì đã ban cho một mùa màng bội thu. 

Dựa vào văn bia được khắc ở chùa Đọi năm 1121 thì từ đời nhà Lý, Tết Trung thu đã được tổ chức ở kinh thành Thăng Long với nhiều hoạt động văn như lễ hội múa rối nước, đua thuyền và rước đèn. Đến đời Lê – Trịnh, Tết Trung thu thực sự được coi trọng khi còn được tổ chức xa hoa hơn nữa trong cung Vua, phủ Chúa.

Ngoài những bằng cớ mang tính lịch sử thì trong văn hóa dân gian nước ta cũng lưu truyền khá nhiều sự tích về nguồn gốc của ngày Tết Trung thu với nhiều màu sắc ly kỳ mê hoặc như: Sự tích Hậu Nghệ và Hằng Nga, sự tích chú Cuội cung trăng, sự tích Thỏ Ngọc… Người Việt Nam đã chấp thuận và dung hòa toàn bộ những điển tích điển cố ấy trong tiềm thức để làm phong phú thêm cho nguồn gốc của ngày Tết Trung thu. Ngày nay, trong các hoạt động văn hoá văn nghệ tổ chức vào ngày Tết Trung thu, người ta vẫn thường xây dựng hình ảnh một cung trăng có 3 nhân vật: Chú Cuội, chị Hằng và Thỏ Ngọc.

Ý nghĩa đằng sau ngày Tết Trung thu

Ý nghĩa ban đầu của Tết Trung thu là dịp để những người nông dân tạ ơn thần linh đã phù trợ và cùng nhau ăn mừng vụ mùa bội thu. Bởi Tết Trung thu được tổ chức vào Rằm Tháng Tám âm lịch, theo tư tưởng dân gian thì đây là ngày mà mặt trăng tròn và sáng nhất trong năm nên ngày này cũng là dịp để các cao nhân ngắm trăng và tiên đoán mùa màng cũng như vận mệnh quốc gia, dân tộc. Theo nhiều ghi chép, trăng thu có màu vàng thì năm ấy sẽ trúng mùa tằm tơ, nếu trăng thu màu xanh hoặc lục thì năm đó sẽ xảy ra thiên tai còn nếu trăng thu màu cam trong sáng thì quốc gia sẽ hưng thịnh.

Vào Tết Trung thu, gia đình nào cũng có 1 mâm ngũ quả bày biện bánh trái, hoa quả để dâng lên thần linh, thắp hương cho gia tiên rồi sau đó cùng nhau phá cỗ, ngắm trăng. Với sự giao thoa hai nền văn hóa Trung – Việt, tất cả chúng ta còn du nhập cả lễ hội rước đèn với muốn gặp được nhiều may mắn, xua tan những điều xấu.

Người Việt cũng có truyền thống tặng cho nhau những cặp bánh Trung thu với hai loại vỏ bánh truyền thống là nướng và bánh dẻo, tượng trưng cho sự trọn vẹn, đầy đủ.

Vì sao Tết Trung thu còn được gọi với tên gọi là Tết Đoàn viên?

Có câu hát “quà nào bằng gia đình sum vầy tết nào vui bằng tết đoàn viên”. Đúng vậy, trong tâm thức của nhiều người Việt, Tết Trung thu là ngày lễ vô cùng trọng yếu mà toàn bộ các thành viên trong nhà dù có đang ở đâu cũng phấn đấu sắp xếp để trở về nhà và cùng gia đình đoàn viên, phá cỗ dưới ánh trăng sáng.

Trẻ em thì thích thú hát những bài hát Tết đoàn viên, chơi trò đeo mặt nạ, rước đèn ông sao,… Người lớn thì vui vẻ bên mâm hoa quả, bánh trái cúng rằm, tỉ tê những mẩu truyện trong cuộc sống. 

Có thể nói, Tết Trung thu của người Việt luôn rộn ràng tiếng cười của trẻ thơ và người lớn, ai cũng muốn được thả mình vào phút giây thiêng liêng này mà phấn đấu về nhà để tề tựu cùng gia đình, cũng chính vì vậy mà Tết Trung thu còn được xem như là Tết Đoàn viên.

Những phong tục thân thuộc trong Tết đoàn viên

Phong tục cúng trăng (tế Nguyệt)

Trong ngày rằm, khi trăng tỏa sáng nhất thì lễ tế thần mặt trăng sẽ chính khởi đầu. Trên bàn thờ sẽ có hoa quả, bánh trung thu hay hay còn gọi là bánh “đoàn viên”, bởi lẽ vào dịp này, cả gia đình mới có dịp đoàn viên để cùng phá cỗ và cùng thưởng thức trăng thu trong trẻo cùng bầu không khí ấm áp vui vẻ của đêm rằm.

Phong tục ngắm trăng 

Ngắm trăng được bắt nguồn từ việc cúng trăng. Vào thời nhà Đường (Trung Quốc), thú thưởng nguyệt vào dịp Trung thu đã trở nên thịnh hành và còn được trổ tài trong thơ ca thời này. 

Tuy nhiên, phải mãi đến thời nhà Tống thì lễ hội ngắm trăng mới chính thức được thừa nhận là 1 trong những phong tục trong Tết Trung thu. Tục lệ ăn bánh trung thu cũng khởi đầu từ thời này.

Phong tục chơi đèn lồng, đèn ông sao

Tết Trung Thu cũng được gọi là tết của trẻ em. Ngay từ đầu tháng, những đứa bé đã được cha mẹ sắm sửa cho những chiếc đèn muôn màu sắc với đủ loại hình thù khác nhau.

Trẻ em đón tết thì có đèn xếp, đèn ông sao, đèn ông sao, đèn con giống… vô cùng sặc sỡ kéo nhau đi từng đoàn hát ca vui vẻ cùng nhau đi nhởn nhơ từ trong đường cho đến ngoài ngõ. Ngoài ra là những đám múa lân, múa sư tử với tiếng trống, tiếng thanh la náo nhiệt. 

Thi bày mâm cỗ cúng trăng

Vào ngày trung thu người ta sẽ bày cỗ cùng với hoa quả, bánh nướng, bánh dẻo, trang trí đèn đuốc màu sắc sặc sỡ và cùng nhau nhảy múa ca hát, múa lân tưng bừng. Nhiều nơi còn tổ chức những cuộc thi bày cỗ, thi làm bánh giữa các xóm với nhau. Sau thời điểm chơi cỗ trông trăng, các em nhỏ sẽ cùng nhau phá cỗ, tức là ăn mâm cỗ lúc đã khuya.

Thi hát Trống quân

Ở miền Bắc, tết Trung thu còn tồn tại tục hát trống quân truyền thống. Ðôi bên nam nữ sẽ vừa hát vừa đối đáp với nhau và đánh từng nhịp vào một sợi dây thép căng hoặc dây gai trên một chiếc thùng rỗng để bật ra những tiếng động “thình thùng thình” làm nhịp đệm cho câu hát.

Cuộc đối đáp trong những cuộc thi hát trống quân rất vui và khá kịch tính vì những câu đố hiểm hóc. Trai gái sẽ dùng điệu hát trống quân để hát trong đêm trăng tròn, nhất là vào rằm tháng tám. Trai gái hát ứng so với nhau vừa để vui chơi cũng vừa để kén chọn bạn tình trăm năm. Người ta thường dùng những bài thơ được làm theo thể thơ lục bát hay lục bát biến thể để làm câu hát. Theo truyền thuyết, tục hát trống quân đã có từ thời vua Lạc Long Quân – Hồng Bàng. Bạn cũng nên nhớ rằng, Tết Trung Thu của người Hoa sẽ không có phong tục này.

Múa lân, sư tử

Người Hoa sẽ thường tổ chức múa lân trong dịp Tết Nguyên Đán còn người Việt lại đặc biệt tổ chức múa sư tử trong dịp Tết Trung Thu. Con lân là tượng trưng cho điềm tốt, may mắn và người Trung Hoa không có phong tục này. Người ta thường tổ chức múa Lân vào hai đêm 14 và 15, đám múa lân gồm có một người đội đầu lân bằng giấy và mô phỏng lại những điệu bộ của loài vật này theo tiếng trống.

Ðầu lân sẽ có một cái đuôi dài làm bằng vải màu do một người cầm và sẽ phất phất theo nhịp múa của đầu lân. Ngoài ra còn tồn tại thanh la, đèn màu, cờ ngũ sắc thậm chí là có cả người cầm côn đi hộ vệ đầu lân… Ðám múa lân sư tử đi đằng trước, người lớn trẻ con ríu rít đi theo sau vô cùng vui vẻ. Trong những ngày này, nhiều gia đình sẽ treo những giải thưởng bằng tiền ở trên cao cho con lân leo lên lấy với mục đích lấy may.

Cắt bánh Trung Thu

Bánh Trung Thu gồm bánh dẻo và bánh nướng là món ăn truyền thống của ngày tết này. Người Việt Nam ta thường có phong tục tặng quà nhau bằng cặp bánh này để tượng trưng cho lời chúc may mắn, viên mãn tròn đầy.

Bánh sẽ được cắt ngay sau khoảng thời gian đã phá cỗ xong và chia thành các miếng bằng đúng số thành viên ở trong nhà. Theo tư tưởng của cha ông ta, bánh cắt càng điều độ thì gia đình năm ấy càng hòa thuận, êm ấm.

Các món ăn truyền thống trong ngày Tết đoàn viên

Bánh Trung thu

Khi nhắc đến các món ăn và ngày Tết trung thu thì không thể không nhắc đến những chiếc bánh nướng, bánh dẻo “huyền thoại”. Các loại bánh trung thu truyền thống thường có một lớp vỏ được cán rất mỏng, làm bằng bột mì, không có quá nhiều mùi vị và được bao phủ bởi khối nhân rất ngọt.

Ngày nay, bánh Trung thu đã có nhiều đổi khác hơn với các loại nhân khác nhau phù phù hợp với gu ẩm thực của từng người. Bánh trung thu hiện đại phần lớn là sự cách tân về mẫu mã, phong phú về nguyên liệu cũng như nhân bánh như: đậu xanh, cà phê, socola, khoai môn, matcha…

Xôi cốm

Mỗi dịp thu về lại gợi nhắc tất cả chúng ta, nhất là những người Hà Nội về mùi vị cốm thơm dịu nhẹ nhõm cùng những hạt cốm xanh mướt. Và chắc hẳn ai cũng sẽ biết tới món xôi cốm nóng hổi, thơm dẻo, ngọt dịu lại thêm chút bùi bùi, ngầy ngậy của hạt sen và lá dừa tươi rất mê hoặc. Nghe đã thấy thèm rồi.

Chả cốm

Cốm là nguyên liệu thân quen thường thấy trong nhiều món ăn ngon như chè, bánh nhưng ngon nhất có vẻ phải là món chả cốm thơm dẻo hút mắt. Vị béo ngậy của chả và thịt được kết phù hợp với cái dẻo dẻo, bùi bùi của cốm đã tạo ra một món ăn mới lạ không gì sánh bằng.

Trông mong những thông tin mà chúng tôi chúng tôi phân phối trên đây đã hỗ trợ bạn hiểu Tết đoàn viên là gì và những phong tục truyền thống nối liền với nó.

5/5 – (2 bình chọn)